Kim Jong-un en Trump, een onwaarschijnlijk duo

• Hans Brom

  redacteur Buitenland

Het kan haast niet anders dan dat zelfs minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson verbaasd is dat zijn baas president Trump een draai van 180 graden maakt over Noord-Korea.

Het is nog geen 24 uur geleden dat Tillerson een gesprek met Noord-Korea, op welk niveau dan ook, onwaarschijnlijk noemde. "Onderhandelingen zijn nog ver weg. Ik denk dat we daar heel realistisch over moeten zijn. Ik denk dat de eerste stap is, wat ik eerder al zei, om te overleggen. Een soort overleg over een overleg."

Gesprekken of onderhandelingen

Vandaag moest Tillerson als een danspartner met zijn president meedraaien en volgen. De minister benadrukte dat het gaat om gesprekken met Noord-Korea, niet onderhandelingen.

"Het lijkt erop dat mensen nog steeds moeite hebben met de verschillen. Ik heb gezegd dat de tijd niet rijp is voor onderhandelingen. We zeggen al enige tijd dat we openstaan voor gesprekken. President Trump zegt al een tijdje dat hij openstaat voor gesprekken, dat hij Kim Jong-un graag zou ontmoeten als de voorwaarden kloppen, als de tijd daar is."

Tillerson maakt terecht onderscheid tussen gesprekken en onderhandelingen. Toch komt het vreemd over een ontmoeting tussen de twee leiders onder de term "gesprekken" te scharen. Het eerste gesprek ooit tussen een Amerikaanse president en het regime is geen sinecure.

Niets voorbereid

Niemand, mogelijk zelfs zijn naaste medewerkers niet, had kunnen denken dat Trump de uitnodiging van iemand als de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un zou accepteren. Er is dus ook nog helemaal niets voorbereid en er resten alleen vragen.

Wanneer precies en waar? Die zijn misschien nog het gemakkelijkst te beantwoorden. Het wordt ergens in mei en als locatie kan je denken aan de gedemilitariseerde zone tussen Noord- en Zuid-Korea. Of neutraal Genève. Of Peking, de hoofdstad van het enige land waar Noord-Korea warme banden mee heeft.

Zoals Tillerson gisteren zei vereist een degelijke ontmoeting een lange voorbereiding. Het is gebruikelijk dat er voorwaarden worden gesteld, uitgangspunten geformuleerd.

Een voorwaarde zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat Noord-Korea zijn kernwapenarsenaal de deur uit doet. Maar daar zal Kim Jong-un nooit akkoord mee gaan. Noord-Korea is tientallen jaren bezig geweest om de technologie bij elkaar te harken en zet dat niet in een paar weken overboord. Misschien wordt Kim gevraagd tussen nu en mei geen testen meer te doen. Daar valt waarschijnlijk wel over te praten.

Raketman

Maar op de belangrijkste vragen is voorlopig geen antwoord te geven. Waarom nodigt Kim Jong-un de president uit van het land dat hem verstikkende sancties oplegt? Dat hem bedreigt met "vuur en furie" en "totale vernietiging"? De man die hij "geestelijke gestoord" noemde?

Trump op zijn beurt heeft kennelijk geen bezwaar de leider van een land te ontmoeten waar mensenrechten niet bestaan en een deel van de bevolking uitgehongerd wordt. Een gesprek met de man die hij smalend "Kleine Raketman" noemt.

De inschikkelijkheid van Kim kan erop duiden dat hij zijn kernwapenprogramma nu volwassen genoeg acht en vindt dat hij genoeg in huis heeft om serieus genomen te worden. Daarbij geeft het hem mondiale status en aanzien, door als gelijke aan tafel zitten met degene die de machtigste man ter wereld en de leider van de Vrije Wereld wordt genoemd.

Internationale toneel

Ook naar Trumps overwegingen kan je slechts raden. Succes boeken op het internationale toneel zou hem natuurlijk zeer welkom zijn.

Hij wil vrede brengen in het Midden-Oosten, maar daar is nog geen spoor van te bekennen. EU en NAVO heeft hij tegen zich in het harnas gejaagd. Met buurland Mexico is de verhouding behoorlijk verzuurd door zijn uitspraken over immigranten en de door hem gewenste grensmuur. De verhouding met de Russen is ronduit op een dieptepunt.

Hij noemde Kim een paar maanden geleden nog een "maniak", maar ziet nu kennelijk kansen om hem te temmen en mee te laten lopen in de internationale mars van vrede, veiligheid en stabiliteit. Toch noemde Trump hem ook een keer vleiend "a pretty smart cookie", een behoorlijk slim ding.

Drie scenario's

Als de ontmoeting eenmaal achter de rug is, zijn drie scenario's mogelijk.

Het kan een groot succes worden, waar beide leiders afspraken maken en er alles aan te doen om te werken naar ontspanning en de bereidheid tonen om over en weer concessies te doen.

Het kan ook op een grote mislukking uitlopen, waardoor de kloof tussen Noord-Korea en de rest van de wereld alleen maar dieper wordt.

Maar, het gedrag van beide mannen blijft onvoorspelbaar. Dus wat ook nog kan gebeuren, is dat de hele ontmoeting helemaal niet doorgaat.

Bekijk hieronder een overzicht van de relatie tussen de VS en Noord-Korea van de afgelopen jaren: