Geweld in Sri Lanka: naar het voorbeeld van de vervolging van moslims door radicale boeddhisten in Myanmar?  

In september vorig jaar werd in Sri Lanka een opvangkamp voor Rohingya-vluchtelingen uit Myanmar aangevallen door een massa onder leiding van enkele boeddhistische monniken.

Sinds maandag zijn echter ook moskeeën, huizen en winkels van de lokale moslimminderheid aangevallen, ook nu weer door boeddhistenen dat vooral in de centrale regio rond de stad Kandy. Er vielen enkele doden en de regering heeft de noodtoestand uitgeroepen en social media voorlopig gebannen om de situatie weer onder controle te krijgen.

Die noodtoestand was pas enkele jaren geleden opgeheven na het einde van de verwoestende burgeroorlog tussen de boeddhistische Singhalese meerderheid en de hindoeïstische rebellen van de Tamil Tijgers (1983-2009). Toch is geweld tegen moslims in Sri Lanka niet nieuw. De voorbije jaren zijn de spanningen en gewelddaden alsmaar opgelopen met nu een uitbarsting tot gevolg.

Ik hoor u denken: boeddhistisch geïnspireerd geweld en terreur? Ahimsa of geweldloosheid is net een van de grote principes van het boeddhisme, een van de meest vreedzame religies ter wereld. Er zijn echter uitzonderingen: zo voelden Japanse samurai zich in de middeleeuwen aangetrokken door het zen-boeddhisme en dan vooral door de concentratie die verkregen werd door meditatie, wat tijdens zwaardvechten van pas kwam.

Vorig jaar werden in Myanmar (Birma) meer dan 800.000 leden van de Rohingya-minderheid -overwegend moslims- op erg brutale wijze verjaagd door milities van boeddhistische Rakhaing en het Myanmarese leger. Ook elders in Myanmar zijn moslims -een kleine minderheid van vier procent- al jaren het doelwit van bedreigingen en geweld door extremistische boeddhistische groepen.

In Sri Lanka is al enkele jaren een gelijkaardige trend aan de gang en die spanningen zijn nu ook uitgebarsten in geweld. Net zoals in Myanmar bestaat de grote meerderheid van de bevolking in Sri Lanka uit theravada-boeddhisten (70%). Daarnaast zijn er de hindoeïstische Tamils die verwant zijn met de bevolking in Zuid-India (14%) en kleinere minderheden zoals moslims (9%) en christenen (6%). 

Zowel in Myanmar als in Sri Lanka is het geweld het gevolg van jaren van haatzaaierij door extremistische groepen die nationalisme (Birmaans in Myanmar en Singhalees in Sri Lanka) vermengen met boeddhisme. Beiden worden als pilaren van de nationale identiteit beschouwd. Die groepen vormen een beperkt deel van de boeddhistische bevolking en kregen eerder kritiek van de hogere clerus.

In Myanmar waren beruchte organisaties zoals "969" en "Ma Ba Tha" (Associatie voor de Bescherming van Ras en Religie) onder de radicale monnik Shin Wirathu actief. Dat zijn zusterbewegingen van de Bodu Bala Sena (BBS) of Buddhist Power Force van de geestelijke Gnasasara Thero in Sri Lanka. Die groepen houden over de grenzen heen goede contacten en beschouwen de kleine moslimminderheden in hun land als een groot gevaar.

De Bodu Bala Sena gaat terug op oudere militante groepen van boeddhistische Singhalezen, die tevoren ageerden tegen de Europese kolonisatie en tegen de Tamil-minderheid en nu dus tegen moslims. Die laatste groep is erg zichtbaar op straat, zeker nu scholen gefinancierd door Saudi-Arabië de extremistische wahhabitische versie van de islam uit dat land propageren en moslimvrouwen dus conservatiever gekleed gaan.

Anders dan Aung San Suu Kyi in Myanmar veroordeelt de Srilankaanse president Maithripala Sirisena het geweld, maar hij is ook voorzichtig om de spanningen niet op te spits te drijven. Hij herinnert zich wellicht dat in 1959 voormalig premier Solomon Bandaranaike door een radicaal boeddhistische monnik vermoord werd omdat die de Tamils beschermd had. Want de extremisten keren zich niet enkel tegen hindoes of moslims, ook gematigde boeddhisten lopen risico als ze zich uitspreken tegen het geweld. Of hoe een luidruchtige minderheid de stille meerderheid het zwijgen probeert op te leggen.