'Pas op voor Thierry Baudet', dat lijkt het enige campagnethema van D66

Het zag er somber uit toen Trump president bleek te kunnen worden, maar daarna was het weer een tijdje opgelucht ademhalen. Macron versloeg Marine LePen en het Front National, Wilders wist zijn ambities ook niet maar een beetje waar te maken en Angela Merkel hield zich Alternative für Deutschland van het lijf.

Daar staat tegenover dat Groot-Brittannië wel degelijk, zoals het er nu naar uitziet, de Europese Unie zal verlaten. In Oostenrijk regeert de FPÖ gewoon mee en daar wordt inmiddels de vrije pers van het leveren van nepnieuws beschuldigd.

Oostenrijk is een mooi voorbeeld hoe taai het verzet van de boze burger is. Toen de kandidaat van de Groenen, Alexander van der Bellen, in tweede instantie de presidentsverkiezingen wist te winnen van de FPÖ-kandidaat, haalden velen opgelucht adem, maar na de daaropvolgende parlementsverkiezingen regeert die partij dus wel.

Hoe dat in Italië gaat aflopen is onduidelijk. De winnaars op rechts (Lega) sluiten samenwerking met de populisten (de vijfsterrenbeweging) uit, zodat uiteindelijk het politieke midden nog een klein kansje heeft op regeringsverantwoordelijkheid.

Geen nieuw perspectief

Die laatste overweging laat vooral zien dat er in die zestien maanden geen sprake is van een nieuw perspectief voor het politieke midden. De acute dreiging mag weg zijn, van een oplossing is absoluut geen sprake. Sterker, populisme en extremisme, maar erger, de uitdagingen voor de burgerlijke westerse democratieën als stelsel, zijn groter dan ooit. Vanuit historisch perspectief bekeken maken de uitdagers van het sinds de Wereldoorlog opgebouwde systeem niet eens zo'n lange mars door de instituties.

Wordt gemakshalve de opkomst van Fortuyn in Nederland en dus het begin van deze eeuw als begin van deze beweging genomen, dan hebben we het over nog niet eens twee decennia. Of de laatste stap gezet kan worden en de daadwerkelijke macht voor het grijpen komt, is afwachten. In Nederland verliest Wilders' PVV duidelijk aan momentum, maar daarvan hoeft geen voorspellende waarde uit te gaan.

Betrokkenheid

De huidige campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen laat typische voorbeelden zien van hoe de gevestigde politiek de uitdagingen niet moet aannemen. D66, vier jaar geleden een grote winnaar en overheersend in de grote steden, heeft, zo lijkt het, maar één campagnethema: de kiezer aantonen hoe erg het allemaal wel niet is met Baudets Forum voor Democratie. Hoe de democraten denken over belangrijke onderwerpen, landelijk of in de gemeente, blijft onderbelicht. Terwijl er toch een politieke wet is waaruit blijkt dat alleen zeggen waar je tegen bent, uiteindelijk niet werkt. Het initiatief komt zo langzaam, maar o zo zeker bij de uitdager te liggen.

De boze burger is in die zestien maanden niet minder boos geworden. Het politieke midden mocht in veel landen nog een keer regeringen vormen, maar nog steeds is er geen antwoord op de vraag of het ook voorlopig de laatste keer was. Volgens een maandag gepubliceerde essaybundel met onder meer een bijdrage van de filosoof en bestuurskundige Gabriel van den Brink, maakt de gevestigde politiek te weinig gebruik van de positieve elementen van de verontwaardiging onder de kiezers. Met de daaruit ook blijkende betrokkenheid wordt niets gedaan. Zou daar iets in kunnen zitten?

Lees ook ons uitgebreide interview met Thierry Baudet terug, waarin hij vertelt dat hij weinig plezier beleeft aan zijn rol als Kamerlid. Belangrijker vindt hij de opbouw van zijn partij. Het moet uitmonden in een grote volksbeweging, die de Nederlanders doet ontwaken.

Lees ook: Een vraag stellen in de Kamer, daar zijn Baudet (6) en Hiddema (0) niet zo van

Lees hier meer columns van Lex Oomkes.