Fors meer kinderen van uitreizigers in Syrië en Irak

„Het zijn kinderen die je, eenmaal terug, niet zomaar naar de eerste de beste basisschool kan sturen.” Rob Bertholee, hoofd van de veiligheidsdienst AIVD, zegt het onderkoeld bij de presentatie van het jaarverslag van zijn dienst. Die meldde dinsdag dat er maar liefst 175 kinderen met een of twee Nederlandse ouders in Syrië en Irak verblijven. Eerder ging de AIVD nog uit van circa honderd kinderen in het gebied.

De helft van deze kinderen is jonger dan vier jaar, zegt Bertholee. „Wij krijgen er zelden bericht over als er in strijdgebied kinderen geboren worden van Nederlandse ouders.”

De coalitie is verdeeld over de vraag of kinderen van jihadgangers terug naar Nederland moeten worden gehaald. ChristenUnie en D66 vinden dat Nederland dit in uitzonderlijke gevallen moet doen. CDA en VVD zien er weinig in. Het is een vraagstuk dat steeds prangender zal worden. Vorig jaar zijn nauwelijks uitreizigers uit Nederland teruggekeerd uit IS-gebied. Maar vanaf dit jaar wordt dat anders, verwacht de inlichtingendienst. Ze krijgen „signalen dat meer mensen terug willen”, zo zegt Bertholee. Hij vermoedt dat vooral vrouwen en kinderen geleidelijk terugkeren nu het kalifaat uit elkaar is gevallen.

Lees ook: ‘Politisering AIVD dreigt als minister zin doordrijft’

Minder dan eenderde van de kinderen werd meegenomen naar een strijdgebied door één of beide ouders. Tweederde is daar geboren en dus pas enkele jaren oud. Minder dan 10 procent is ouder dan 9 jaar. Die groep is het zorgelijkst, zegt Bertholee. Zij zouden gevechtstraining kunnen hebben gehad. Al gebeurt dat volgens de AIVD „zeer waarschijnlijk niet” bij meisjes en bij kinderen die verblijven bij terreurgroepen die niet aan Islamitische Staat zijn gerelateerd.

Van de uitgereisde vrouwen in het strijdgebied is 80 procent nog niet teruggekeerd. Van de uitgereisde mannen is meer dan de helft nog in het strijdgebied en iets minder dan eenderde overleden. In totaal zijn 185 volwassen uitreizigers niet terug.

De dienst benadrukt in het jaarverslag dat er van terugkeerders een serieuze dreiging uitgaat, omdat ze vaak getuige zijn geweest van geweld, of er zelf aan hebben meegedaan.

Volgens de AIVD lukte het vorig jaar „slechts een zeer beperkt aantal jihadisten” naar Syrië of Irak te vertrekken. De dienst laat in het midden hoeveel jihadisten dat probeerden. Hun beweging kent volgens de geheime dienst enkele honderden aanhangers in Nederland.

Een ander punt van zorg van de dienst zijn de „steeds grimmiger” confrontaties tussen links- en rechts-extremisten in Nederland. Extremisten zoeken elkaar vaker op straat op, waarschuwt de dienst. „Een demonstratie van extreem-rechts tegen asielzoekers kan steevast rekenen op een, veelal niet aangevraagde, tegendemonstratie van links waarbij ook links-extremisten komen opdagen”, schrijft de dienst in het jaarverslag.