In artikelen door o.a. Telegraaf en Volkskrant wordt Yernaz Ramautarsing van Forum voor Democratie (FvD) hard aangevallen op basis van inhoud die is gelekt uit appgroepen. Dit bevestigt exact wat ik enkele dagen eerder schreef: de bouw van een Nieuwe Kerk is harder nodig dan ooit. Want zo’n sociale structuur is nodig om niet te worden geruïneerd op basis van uitspraken en meningen in de media: uitspraken die nu ook al uit app-correspondenties worden opgevist.
Punt één is natuurlijk: waarom is dit relevant? Het heeft geen betrekking op het beleid van de gemeente Amsterdam, noch op het partijprogramma − voor zover ik weet − van FvD Amsterdam. De conclusie is dus dat het enkel en alleen relevantie heeft, omdat het door media al eerder relevant is gemaakt. Niet alleen de media maar ook politici en ex-politici werkten hieraan mee, zoals minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren van D66 en oud GroenLinks-leider Femke Halsema.
Ik citeer mijn eerdere constatering in Levenslust en Doodsdrift (p253):
“Tussen circa 1990 en 2010 was het internet nog in de experimentele fase. Of het nu ging om email, gaming, fora of chatprogramma’s: overal waren accounts qua nickname nog niet aan je reële identiteit gekoppeld. Hierdoor werden discussies tot op het scherpst van de snede gevoerd: extreme posities werden ingenomen en geen enkel gedachte-experiment was taboe. Nu dit alles veranderd is, zijn mensen voorzichtiger geworden. Wie vandaag een stelling inneemt die morgen extreem lijkt, kan daarvoor − via zoekmachines − jaren later nog op het matje worden geroepen.”
Mensen hebben recht op extreme gedachten. Het is zoals Jordan Peterson al zei tegen Cathy Newman: om te kunnen denken, moet je nu eenmaal riskeren kwetsend te zijn. Andersom zijn er juist die het denken proberen te knechten, onder het mom dat je niet zou mogen kwetsen. Als filosoof verdedig ik graag extreme standpunten: ik vind het interessant wat er gebeurt wanneer je een redenering tot het uiterste doortrekt, en ben nieuwsgierig naar wat mensen er dan tegenin brengen. Ook vindt ik dit interessant om mijn tegenstanders te begrijpen, en om bijvoorbeeld marxistische en anarchistische meningen tot in het uiterste te doordenken. Middenmeningen zijn eigenlijk bar saai en bovendien weinig leerzaam.
Wat nog niet wil zeggen dat politici extreme meningen moeten hebben. Maar het maakt een verschil of een mening in een verkiezingsprogramma staat − want dat is waar je kiezer je op afrekent − of dat het vrijblijvend in een appgroep wordt gezegd. Iedereen weet dat in appgroepen vooral wordt geouwehoerd. Ook zou ik een burgemeester eerder afrekenen op een uitspatting in het privé leven dan een politicus. Want een politicus wordt gekozen voor een specifiek programma en om een specifieke ideologie tot realiteit te maken. Terwijl een burgemeester een representatieve belichaming is van een stad of dorp die ideologieën en partijverschillen dient te overkoepelen.
Het probleem is nu dat Yernaz, puur omdat hij op een kieslijst staat, geen recht meer zou hebben op dit soort polariserende discussies, waarin mensen elkaar − zoals de naam van de appgroep al aantoont − bewust provoceren. Nu heeft Yernaz in theorie weliswaar dit recht, maar in de praktijk natuurlijk niet, want bij teveel schade aan het imago van een partij wordt een politicus gewipt, en zie dan nog maar eens werk te vinden. Neem nu Mark Verheijen: toen hij aftrad verwees de partijwoordvoerder naar de negatieve commotie in de media als reden die tot zijn aftreden noodzaakte, los van in hoeverre zijn vermeende corruptie was bewezen.
Het maakt een verschil of een politicus een standpunt op Twitter of op Facebook plaatst, in een artikel publiceert, of dat het een discussie in een app-groep is. Mensen worden paranoïde gemaakt ‘want een screenshot van een appgroep zou eens kunnen uitlekken’. Dit heeft serieus nare implicaties voor het privéleven van politici: en dit een tijd dat wordt geklaagd dat er zo weinig kandidaten voor lokale gemeenteraden zijn.
Ironisch merkt de Volkskrant vervolgens op: “Door dit soort publicaties gaan mensen zich afsluiten in appgroepen die het eigen wereldbeeld bevestigen, wat aanzet tot radicalisme.” No shit sherlock. Dit is bijvoorbeeld het punt van universiteiten. Jezelf voorbereiden op de harde echte wereld, de wereld van de werkvloer, waar ook meningen botsen. Jezelf zonder oordeel in diverse perspectieven kunnen plaatsen. Oh wacht, dat kan tegenwoordig op universiteiten ook niet meer. Want safe spaces.
In de Democratie en haar Media verwees ik naar The Circle van Dave Eggers. In die roman wordt het stemmen gedigitaliseerd en het stemgeheim wordt opgeheven. “Dan hebben we tenminste geen onverantwoordelijk radicaal gedrag meer.” is de redenering: “Want als je iets stemt, dan moet je je er ook publiekelijk over kunnen verantwoorden.” Mede dankzij de media die de inhoud van deze app-correspondentie hebben gepubliceerd, zijn we weer een stap dichter bij de dystopie. En degenen die nu juichen dat er een ‘radicale’ would-be politicus is ontmaskerd, diens gejuich zal nog verstommen.
