Brieven

Tromp, Coen, VOC, de Gouden Eeuw – allemaal fout. We moeten ons er voor schamen en alle tekenen van verering, zoals beelden en vernoemingen, verwijderen. Maar is dat wel terecht? We gingen van het recht van de sterkste naar gelijke rechten, van het kerstenen van heidense volkeren naar vrijheid van geloof, van een kerkelijk rechtssysteem naar een seculiere rechtsstaat, van een samenleving met rangen naar een egalitaire maatschappij, van mannen die het bestuurlijk bepaalden naar vrouwen met kiesrecht, van martelen als verhoortechniek naar ondervragingen met camera en advocaat. Op ieder moment vonden we wat we deden terecht, maar op een later tijdstip vonden we wat anders. Onze normen en waarden ontwikkelen zich voortdurend, de context van het handelen blijkt geen vaste waarde. Is het terecht om mensen en organisaties die vroeger andere keuzes maakten aan de schandpaal te nagelen? Nee, want je kunt vorige generaties niet afrekenen op het niet hebben van inzichten en normen die zich nog moesten ontwikkelen. Je kunt gedrag of opvattingen alleen bekritiseren op het moment van handelen. Anders zijn wij waarschijnlijk de criminelen van de toekomst. Dat geldt voor nu, het verleden en de toekomst – dat normen veranderen is eigenlijk het enige dat niet verandert.