Nederland maand lang voorzitter VN-Veiligheidsraad. Welke problemen pakken we aan?

Het wordt het hoogtepunt van het eenjarige Nederlandse lidmaatschap van de Veiligheidsraad, het vijftienkoppige bataljon van de Verenigde Naties dat bedoeld is om de wereldwijde orde te handhaven. Naast de vijf permanente leden hebben tien landen een tijdelijke zetel. Het voorzitterschap is de roulerende prestigepositie waarin elk van die landen kan laten zien wat het waard is.

Het begon donderdag met een ontbijt thuis bij Karel van Oosterom, de Nederlandse VN-ambassadeur. Hij zette de andere leden van de Veiligheidsraad kaas, ontbijtkoek en hagelslag voor.

Structurele problemen

Nederland legt de nadruk op structurele problemen, zoals klimaatverandering, en de modernisering van typische VN-oplossingen, zoals vredesmissies. Maar daarnaast zal er druk moeten worden geïmproviseerd om urgente crises en spanningen te verminderen. De strijd in Syrië en Jemen, het nucleaire geval Noord-Korea, diverse conflicten in Afrika, de etnische zuiveringen in Myanmar, de nieuwe wapenwedloop tussen Amerika en Rusland: Nederland had voorafgaande aan het voorzitterschap een stuk of zestig 'situaties' geïdentificeerd waarmee de Veiligheidsraad zich zou kunnen bemoeien. De vraag is: welke kies je deze maand?

Donderdagochtend werd er in de Overlegzaal in het VN-hoofdkwartier in New York nog druk overlegd over het sleuteldocument van het voorzitterschap: een kalender van de maand maart, een velletje papier met daarop ingevuld de belangrijkste agendapunten. Dit Programma van Werkzaamheden (PoW) staat vol met briefings en adoptions en consultations over zaken als Unmiss en Undof en Monusco, vredesmissies op diverse plekken in de wereld die soms al decennia lopen, en met vergaderingen die soms specifiek zijn (woensdag 14 maart: sancties tegen Soedan) en soms algemeen (vrijdagochtend 23 maart: 'Handhaving van internationale vrede en veiligheid').

Minister

Nederland geeft de belangrijkste dagen extra cachet door een minister naar New York te sturen. Op 8 maart komt waarnemend minister van Buitenlandse Zaken Sigrid Kaag voor de vergadering over Unama, de hulpmissie in Afghanistan die weer voor een jaar moet worden verlengd en waar Nederland penvoerder voor is.

Omdat het dan ook Internationale Vrouwendag is, zei Van Oosterom donderdagmiddag tijdens een persconferentie voor VN-journalisten, gaat Nederland die Afghanistan-vergadering met een geheel vrouwelijke delegatie voeren.

Woensdag 28 maart staat een ander speerpunt op de agenda: modernisering van de vredesmissies. Door hun gebrekkige uitrusting, in termen van wapens en ondersteuning, zijn blauwhelmen uit arme landen veel kwetsbaarder dan militairen uit rijkere landen. Dinsdagavond nog kwamen vier soldaten uit Bangladesh om door een bermbom in Mali. Van Oosterom wil dat de VN meer verantwoordelijkheid nemen en ervoor zorgen dat deze soldaten beter uitgerust en opgeleid worden.

Crisisbeheersing

De meest Nederlandse dag wordt waarschijnlijk 22 maart, Wereldwaterdag. Nederland ziet crisisbeheersing als een geïntegreerde mix van preventie, interventie en wederopbouw, en wil de VN eigenlijk ook met die gedachte hervormen. Preventie is prioriteit. Kaag (waarschijnlijk) zal een vergadering voorzitten over de regio rond het slinkende Tsjaadmeer, op de grens van Tsjaad, Kameroen, Nigeria en Niger, waar door droogte een watertekort dreigt. Volgens Nederland is klimaatverandering een van de 'grondoorzaken' voor toekomstige conflicten, en via deze route zet het dat probleem op de agenda.

Dit is wat Veiligheidsraad-voorzitters doen: zaken op de agenda zetten. Maar uiteindelijk zijn het vooral de crises die het voorzitterschap zullen bepalen. De persconferentie was een voorproefje: Van Oosterom wás ineens de Veiligheidsraad en hij moest uitleggen waarom hij niet meer doet in Jemen, wanneer hij naar Myanmar gaat, waarom hij sancties mag opleggen aan Noord-Korea, waarom Guinee-Bissau maar een voetnoot is en wanneer het bloedvergieten in de Syrische rebellenenclave Oost-Ghouta ophoudt.

We doen ons best, zei Van Oosterom.