Opinie

Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Baudet als Joe Speedboot

De huidige kieswet geeft ondemocratische partijen vrij baan, vindt . En dat kan schadelijk zijn voor de democratie.
Thierry Baudet voor het verkiezingsdebat in Amsterdam.
Thierry Baudet voor het verkiezingsdebat in Amsterdam. Foto ANP

„We waren allemaal gezagsgetrouw, we hebben allemaal de grote leider gevolgd”, aldus een van de geroyeerde kritische leden van Forum voor Democratie (‘Partij Baudet verandert in sekte’, 16/2). En daar kregen zij spijt van toen ze merkten dat de interne organisatie van Neêrlands hoop in bange dagen al snel de naam van de partij geen eer aandeed.

De macht van het partijbestuur werd steeds groter. Doordat de lijsttrekker tevens partijvoorzitter werd, kwam de macht feitelijk in handen van Thierry Baudet zelf. Door de opeenhoping van functies lijkt het partijbestuur inmiddels op het politbureau dat in de voormalige Sovjet-Unie het ‘democratisch centralisme’ vorm moest geven.

Het taalgebruik dat Baudet bezigt om de kritische leden de mond te snoeren, komt ook uit die school. Kritiek wordt door hem gezien als het „willen ondermijnen en stukmaken van de partij”. De media krijgen de schuld. Statutair is het vrijwel onmogelijk voor de ledenvergadering om het partijbestuur af te zetten of zelf onderwerpen te agenderen. Baudet is het centrum van de macht in de partij en heerst bij royement.

De kieswet stelt nauwelijks eisen aan de statuten van politieke partijen

Op de website van de partij wordt de kritiek weerlegd door te wijzen op het belang van wendbaarheid van de jonge, snelgroeiende partij. De partij wil een speedboot zijn, geen logge olietanker. Met Baudet als Joe Speedboot (naar de roman van Tommy Wieringa) – de man met een fascinatie voor beweging. De snelle groei van de partij is immers niet te danken aan de leden maar aan de ‘unieke synergie’ tussen Baudet en Hiddema, die in de Kamer een soort Snip en Snap-revue opvoeren.

Lees ook: Onrust bij FvD is meer dan bescheiden binnenbrandje

Tot zover het kolderieke aspect van de klucht die hier wordt opgevoerd. Na eerdere bedrijven van de voormalige LPF, Trots op Nederland en de eenmanspartij van Geert Wilders. In al deze gevallen wreekt zich dat de kieswet nauwelijks eisen stelt aan de statuten van politieke partijen. Dat maakt de volstrekt ondemocratische structuur van de PVV mogelijk waarop al veel ‘leden’ zich hebben stukgebeten.

Nu traditionele partijen minder leden hebben en minder kiezers trekken, is er ruimte voor nieuwe partijen. Dat is goed voor de democratie, maar van alle deelnemende partijen mag verwacht worden dat hun interne organisatie statutair een democratische structuur heeft waarbij de ledenvergadering het voor het zeggen heeft.

Omdat bij verkiezingen de facto op kieslijsten wordt gestemd die vastgesteld worden door de partij, loopt de democratie anders het risico gegijzeld te worden door populaire publieke figuren die een partij vooral gebruiken als springplank voor de eigen politieke agenda en carrière. Populisten krijgen in de Nederlandse context hierdoor veel ruimte om het gewone democratische handwerk uit de weg te gaan. Wie zich in de arena van de democratie begeeft, moet zich ook intern houden aan de spelregels daarvan.

Jan Drentje is historicus aan de Rijksuniversiteit Groningen.