Bijengif en fipronil zijn onnodig, zeggen wetenschappers; alternatieven zijn er volop
De landbouw kan rendabel produceren zonder de omstreden bestrijdingsmiddelen waarvan is aangetoond dat ze veel meer insecten doden dan alleen plaagdieren die oogsten bedreigen. Negen wetenschappers publiceren vandaag een overzichtsstudie, die volgens hen bewijst dat er genoeg milieuvriendelijke alternatieven zijn voor neonicotinoïden, het ‘bijengif’.
Overheden die aarzelen over een verbod op neonicotinoïden omdat er voor de landbouw geen alternatieven zouden zijn, maken een fout, aldus de publicatie. Ook voor fipronil, het insecticide dat vorig jaar in Nederland en België in eieren werd aangetroffen, zijn er volop alternatieven, stellen de wetenschappers.
De groep maakt zich grote zorgen over de aantasting van de soortenrijkdom door neonicotinoïden en fipronil. In oktober werd bekend dat in Duitse natuurreservaten, grenzend aan landbouwgebieden, het aantal insecten in 27 jaar drastisch is afgenomen.
De EU beslist komende maand over een totaalverbod op neonicotinoïden in buitenteelten. Elf landen zijn al voor. Onduidelijk is nog wat Nederland gaat doen. De Bijenstichting startte zondag een petitie om landbouwminister Carola Schouten (CU) over te halen in Brussel voor een verbod te stemmen. Frankrijk heeft al besloten alle neonicotinoïden per september te verbieden. In Canada zijn er plannen enkele neonicotinoïden uit te faseren.
De wetenschappers stellen dat de alternatieven goedkoper zijn, vaak minstens zo effectief, soms zelfs beter, maar in ieder geval gunstiger voor het milieu.
Alternatieven
De internationale groep wetenschappers analyseerde tweehonderd studies die sinds 2014 zijn verschenen over de prestaties van de neonicotinoïden (zoals imidacloprid, clothianidin en thiamethoxam). De neonicotinoiden en fipronil zijn samen wereldwijd de meest verkochte bestrijdingsmiddelen.
Het zenuwgif in neonicotinoïden, dat plaagdieren bestrijdt, wordt vaak al preventief op het zaaigoed van de landbouwgewassen aangebracht. De hele plant die uit dat zaad groeit, is daardoor giftig voor insecten, óók voor insecten die niet schadelijk zijn voor de gewassen. Bijvoorbeeld voor wilde bijen, die van groot belang zijn bij de bevruchting van bloeiende planten.
De wetenschappers stellen in hun artikel dat de alternatieven goedkoper zijn, vaak minstens zo effectief, soms zelfs beter, maar in ieder geval gunstiger voor het milieu. Ze noemen als voorbeelden het toepassen van andere landbouwmethoden, zoals het wisselen van teelten, het ontwikkelen van variëteiten van gewassen die beter bestand zijn tegen ziekten, het toepassen van biologische bestrijdingsmethoden en het inzetten van natuurvriendelijke insecticiden.
De grote afhankelijkheid van systemische pesticiden zorgt voor ernstige schade aan een ecosysteem
Omschakeling
In het artikel schrijven de wetenschappers dat bestrijdingsmiddelen vaak overbodig zijn, omdat het aantal plaagdieren dat een gewas bedreigt niet zo groot is dat er serieuze schade aan het gewas zal optreden. Ze wijzen op een in Italië ontwikkeld systeem waarbij het risico op plaagdieren in landbouwgebieden kan worden voorspeld. Door deze methode, die meer dan dertig jaar wordt toegepast, kunnen gewassen in grote landbouwarealen groeien zonder bestrijdingsmiddelen. In het noordoosten van Italië groeit 90 procent van het graan zonder chemische middelen, aldus het artikel.
Het onderzoek van de Task Force on Systemic Pesticides, waarin dertig biologen uit meerdere landen zitten, staat vandaag in het wetenschappelijke tijdschrift Environmental Science and Pollution Research. De groep, opgericht door de Nederlandse bioloog Maarten Bijleveld van Lexmond, doet sinds 2009 onderzoek naar de effecten van systemische bestrijdingsmiddelen. Bijleveld van Lexmond is een van de negen auteurs van het artikel.
Een van de onderzoekers, de Franse bioloog Jean-Marc Bonmatin, pleit voor een internationaal programma om boeren te helpen bij de omschakeling naar duurzamere landbouw. “De grote afhankelijkheid van systemische pesticiden zorgt voor ernstige schade aan een ecosysteem, dat juist een gezonde basis moet zijn voor agrarische productiviteit.”
Lees ook: Aardbeien zes keer giftiger dan ander fruit door ‘cocktaileffect’
Lees ook: Huiveringwekkend: in driekwart van de potjes honing zit bijengif