PVV kan grootste worden, maar niet door Trump

Dergelijke uitspraken suggereren een verband tussen Trumps overwinning en een verdere opmars van het rechtse populisme in Europa. Zo van: wat Trump kan, kunnen wij –Le Pen, Hofer, enzovoort– ook. Nog even en dan verovert de PVV stormenderhand het Torentje.

Helpt Trumps zege inderdaad de opmars van de PVV? Niet in directe zin. Want hoe zouden we ons dat moeten voorstellen? Dat er een grote groep kiezers is die denkt: eerst stemde ik niet op de PVV, maar omdat Trump in de VS succes heeft geboekt, ga ik nu het hokje van Wilders rood maken? Zo’n verband ligt niet voor de hand. De keuze van de Engelsen voor een brexit leidde evenmin tot significant betere peilingen voor de populisten op het Europese vasteland.

Zeker, de PVV zou bij de volgende Kamerverkiezingen best de grootste kunnen worden. Als de overwinning van Trump iets laat zien, dan dit: wat velen ondenkbaar achtten, blijkt anno 2016 wel degelijk denkbaar. Als zo’n onmogelijke man, met zulke vreemde fratsen, president van de VS kan worden, dan kan alles.

Maar áls de PVV in maart volgend jaar een nieuwe groeistuip doormaakt, zal dat in de eerste plaats vanwege andere ontwikkelingen zijn. Veel bepalender dan de Trump-factor voor electoraal succes is de binnenlandse dynamiek van een land, bijvoorbeeld de vraag of er straks een nek-aan-nek-race zal ontstaan tussen Rutte en Wilders. Zoiets kan het verkiezingsresultaat van een partij enorm omhoog stuwen.

Een andere belangrijke factor is welk thema begin 2017 de campagne gaat bepalen. Is dat de economie, dan is de VVD in het voordeel. Zijn dat kwesties rond immigratie en identiteit, dan bevoordeelt dat de PVV.

Toch doet de overwinning van Trump wel íéts. Hij is om te beginnen van invloed op de moraal van de PVV-troepen. Zijn triomf geeft deze partij onmiskenbaar een duwtje in de rug. Trumps zegetocht geeft een boost aan het ”yes we can”-gevoel van alle aan hem verwante populisten.

Ook bevestigt de gang van zaken in Amerika Wilders en de zijnen in de door hen gekozen electorale strategie. Toonde Trump aan dat de oude politieke partijen voor een belangrijk deel hebben afgedaan, aangezien de Republikeinse partij voor hem eerder een blok aan het been was dan een behulpzaam vehikel, Wilders bedacht twaalf jaar geleden al dat het voor een machtspoliticus handiger werkt zonder dan met partij.

Blijkt het debiteren van leugens en halve waarheden en het beloven van zaken die nooit waargemaakt kunnen worden een politicus eigenlijk niet te schaden, mits hij de juiste snaren van onbehagen in brede lagen van het volk maar weet te raken? De PVV-leider was zich daar al lang van bewust en ziet Trumps succes als aansporing om op het ingeslagen pad voort te gaan.

Jezelf positioneren als outsider? Ongeremd afgeven op de politieke elite alsof je optreedt in een soort van realityshow? De officiële media wegzetten als leugenaars en vijanden en daar winst mee boeken? Idem. Wilders wist al dat deze methoden werken en zal dergelijke instrumenten tot aan 15 maart met hernieuwd enthousiasme hanteren.

Ten slotte is van belang dat de overwinning van Trump een partij als de PVV verder normaliseert. Ja, voor velen blijft het een partij waar een luchtje aan zit. Ex-PVV’ers vinden gewoonlijk moeilijk een nieuwe baan. Maar Wilders wegzetten als xenofoob, extreem-rechts of ondemocratisch wordt vanaf nu lastiger. „Ík extreem-rechts? Doe effe normaal, man! De leider van de machtigste democratie ter wereld, het voorbeeldland voor andere democratieën, heeft extremere standpunten dan ik.”

PVV kan grootste worden, maar niet door Trump

Politiek

RD.nl in uw mailbox?