Waarom geweren en geloof in Amerika prima samen gaan
Zou er dan toch beweging komen in het Amerikaanse vuurwapendebat? De jongeren die strijden voor een strengere wapenwetgeving zijn gewaarschuwd: voor veel wapenbezitters zijn pistolen en geweren onderdeel van een christelijke levensstijl. Die verander je niet zomaar.
“Never again”, scandeerden de scholieren in Florida afgelopen week die bij een schietpartij op hun school 17 klasgenoten hadden verloren. Van de ene op de andere dag organiseerden ze betogingen, gingen ze in gesprek met politici en kregen ze enkele grote bedrijven zo ver dat die hun samenwerking met wapenclub NRA beëindigden.
Terwijl de protesten in Florida nog in volle gang waren, zette NRA-directeur Wayne Lapierre afgelopen donderdag live op televisie zijn hakken in het zand. Het idee dat je je moet kunnen bewapenen, zei een toornige Lapierre, ‘vloeit niet voort uit een menselijke mandaat’. Integendeel: “Het wordt alle Amerikanen geschonken door God, als geboorterecht.”
Een ontnuchterende boodschap voor de betogende scholieren. Want inderdaad, zij zullen moeten opboksen tegen een conservatieve cultuur waarin wapenbezit net zo vanzelfsprekend is als kerkgang.
Het idee dat je je moet kunnen bewapenen wordt alle Amerikanen geschonken door God, als geboorterecht
Lapierre begeeft zich theologisch natuurlijk op spekglad ijs, want de Bijbel zegt niets over Amerikanen, en al helemaal niet over de bovennatuurlijke claims die ze op hun wapens kunnen leggen. Maar toch: wie de Amerikaanse wapencultuur wil begrijpen, kan niet om religie heen. In de invloedrijke groep witte evangelicals bijvoorbeeld, heeft volgens onderzoeksbureau PRRI 57 procent een wapen in huis, tegen 38 procent van de bevolking in zijn geheel.
Veel evangelicals zijn wapenfans
Dat wil niet zeggen dat christenen uit alle stromingen wapenfans zijn. Drie van de vier grootste groepen ziet liever strengere wapenwetten, constateerde onderzoeksbureau Pew in 2013. Van de zwarte protestanten hoopte 76 procent op aanscherping, onder katholieken was dat 67 procent en onder ‘mainline protestanten’ 57 procent. Binnen de vierde en grootste groep, die van de witte evangelicals, zijn wapens dus wél geliefd. En evangelicals hebben het oor van de president.
In deze groep conservatieve protestanten, die al decennia nauwe banden heeft met de Republikeinse partij, is slechts 38 procent bereid om na te denken over aanscherping van de wapenwetten, constateerde Pew in 2013. Vorig jaar, toen Pew opnieuw peilde, was dat nog 32 procent (tegen 52 procent over de hele bevolking). Trump en evangelicals worden nu vaak in één adem genoemd, en dat is logisch. Van de stemmende evangelicals ging in 2016 zo’n 81 procent voor Trump. De president heeft inmiddels nauwe banden met een aantal hem goedgezinde evangelicale voorgangers en het Witte Huis organiseert regelmatig evangelicale inspraaksessies. De kans dat daar een hervorming van de wapenwetgeving ter sprake komt is dus klein.
God, patriottisme en wapens - alledrie zijn ze terug te voeren op hét conservatieve beginsel: vrijheid. Toen hun voorvaders zich tijdens de Amerikaanse Revolutie vrijvochten van de Engelsen, wonnen ze niet alleen politieke soevereiniteit, maar vooral ook godsdienstvrijheid, de hoeksteen van de traditionele Amerikaanse samenleving. Mede mogelijk gemaakt door: wapens.
Het mag wel wat minder, vinden sommigen
Dat idee leeft voort. NRA-directeur Lapierre haakte donderdag in op het idee dat de overheid zo weer tiranniek gedrag kan gaan vertonen, en dat de gewone man dan in opstand moet komen. “Uw angst is gegrond”, verkondigde hij. Wat als het parlement bij de tussentijdse verkiezingen in november weer in linkse handen komt en de volgende president een Democraat is? “Onze Amerikaanse vrijheden kunnen verloren gaan, ons land zal nooit meer hetzelfde zijn. En het eerste dat verdwijnt is het Tweede Amendement.”
De tekst gaat verder onder de afbeelding.
Voor sommige evangelicals gaan zulke onheilsprofetieën duidelijk te ver. Een groep van 17 prominenten, onder wie bestsellerauteur Max Lucado, roept hun broeders en zusters nu in een open brief op na te denken over aanscherping van wapenwetten. Zelfs de patriottistische tv-dominee Pat Robertson, berucht om zijn radicale uitspraken over onder meer homoseksualiteit, liet afgelopen week weten dat het wat hem betreft allemaal wel wat minder mag. “Ik ben totaal niet tegen schieten”, zei Robertson in zijn tv-programma The 700 Club. “Maar in godsnaam, de bevolking van dit land heeft geen automatische wapens nodig.”
In godsnaam, de bevolking van dit land heeft geen automatische wapens nodig
De rechts-christelijke lobbygroepen waar Trump nu nauw contact mee heeft, zijn feller. Wapens zijn er altijd al geweest, dus daar ligt het niet aan, stelt directeur Tony Perkins van de rechtse evangelicale lobbygroep Family Research Council in een verklaring. Dat het aantal schietpartijen op scholen de afgelopen decennia is toegenomen, heeft wat betreft de lobbygroep meer te maken met de spirituele aftakeling van Amerika, en met verval van zeden. “We hebben God verbannen uit de scholen”, redeneert Perkins. “Er wordt niet meer gebeden. Geweld, relativisme, promiscuïteit, het is allemaal niet nieuw, maar het kan wel woekeren, nu het joods-christelijke fundament onder onze samenleving is weggeslagen.”
Politiek geëngageerde voorgangers en commentators op de rechtse radiozenders raakten de afgelopen jaren niet uitgepraat over moreel verval. Onder Obama werd dat in hun ogen concreter dan ooit. Plots mochten homo’s trouwen en kon je aangeklaagd worden als je weigerde om homohuwelijken te voltrekken of om een taart te bakken voor een homostel. Conservatieve kerken lopen inmiddels in steeds hoger tempo leeg. De Southern Baptists, de grootste evangelicale groep, verliezen jaarlijks enkele honderdduizenden leden.
Het echte probleem is moreel verval
“We hebben geen misdaadprobleem, of een wapenprobleem, of zelfs een geweldsprobleem”, verkondigde voorganger en Republikeins prominent Mike Huckabee het een paar jaar geleden in een veelbesproken interview op tv-zender Fox News. “We hebben een zondeprobleem. Als je God wegstuurt uit je scholen en gemeenschappen, moet je niet raar staan te kijken als de hel losbreekt.”
Vergezocht? Misschien, maar marginaal is die theorie over moreel verval niet. Terwijl het op tv en op sociale media ging over de scholierenprotesten in Florida en over een handvol grote bedrijven dat de banden met de NRA verbrak, lanceerde de de andere grote rechts-christelijke lobbygroep, de American Family Association, zijn eigen campagne. Bel je lokale schoolhoofd, riep de AFA haar achterban op. En vraag hem om een bord op te hangen met een duidelijke boodschap: ‘Gij zult niet doden’.
We hebben geen misdaadprobleem, of een wapenprobleem. We hebben een zondeprobleem
Minder gebed, meer schietpartijen
In reactie op de schietpartij zette de AFA afgelopen week wat cijfers op een rij over vuurwapengeweld, en over de afschaffing van gebed en bijbellezing op openbare scholen. Die afschaffing vond plaats respectievelijk 1962 en 1963. In de jaren ’60 waren er nog enkele tientallen schietpartijen op scholen, in de daaropvolgende decennia steeg het ‘astronomisch’, constateert de AFA met lede ogen. De conclusie, wat betreft de AFA: toen bidden niet meer mocht, begon het schieten.
Experts wijzen erop dat het aantal schietpartijen per hoofd van de bevolking nu niet hoger ligt dan in de jaren ’80 en ’90. Wel vallen er bij die schietpartijen nu meer slachtoffers, een ontwikkeling waarvan de oorzaak nog onduidelijk is. De AFA trekt zich daar weinig van aan. Diens conclusie, na het uitpluizen van die toename in vuurwapengeweld op scholen: “We hebben schietpartijen omdat er op onze scholen niet genoeg God is, en niet genoeg wapens.”
Pro-life en pro-gun: ook dat kan samen
De Southern Baptist Convention, het grootste protestantse kerkgenootschap en de thuisbasis van veel evangelicals, houdt zich in de wapendiscussie op de vlakte. Diens landelijke vergadering neemt regelmatig politiek stelling, maar niet over wapens. Wat directeur Russell Moore van de lobbygroep van de Southern Baptists wel kwijt wilde, afgelopen november in een interview met Religion News Service: wapenbezit is niet noodzakelijkerwijs onchristelijk. En: wapengezindheid vloekt niet met de stellige anti-abortushouding zijn kerkgenoten en de meeste andere evangelicalen hebben.
‘Pro-life’ en ‘pro-gun’ - het klinkt misschien tegenstrijdig, maar het kan hand in hand gaan. Immers, het doden van een ongeboren kind is een ander verhaal dan het uit zelfverdediging neerschieten van een inbreker of een schutter op een middelbare school. Moore: “In het abortusdebat meent één van de twee kampen dat de slachtoffers (foetussen, red.) geen mensenrechten hebben. Dat is wat hier (in het wapendebat, red.) niet het geval. Niemand pleit voor geweld en schietpartijen. Men is het alleen oneens over welke aanpak grondwettelijk en effectief is.”
Lees ook: Na de bloedige schietpartij in Parkland, de zoveelste in de VS, wordt de controle op scholen strenger. Maar de kans is klein dat het wapenbezit nu ook wordt beperkt.