Stem links, bouw het verzet tegen rechts

Dag tegen racisme en discriminatie 21 maart 2016 (foto: 21maartcomite.nl)
Extreem-rechtse partijen proberen zich met de gemeenteraadsverkiezingen verder te institutionaliseren. Alleen op basis van het versterken van bewegingen van onderaf kan links hiertegen tegenwicht bieden én tegelijk een alternatief voor het neoliberale midden vormen.
23 februari 2018

Door Ewout van den Berg

In haar burgemeester Dales lezing zei vice-premier Ollongren terecht: ‘De nieuwste afsplitsing van het populisme gaat verder waar Wilders ophoudt.’ Hierna stelde ze dat ‘de partij van Baudet geobsedeerd (lijkt) te zijn door één van de weinige taboes waar ik als progressieve liberaal aan hecht: Het praten over rassen in het politieke debat.’ De dag erop voerde Baudet samen met Hiddema een toneelstukje op door aangifte te doen wegens smaad en laster.

De aanval van D66’er Ollongren op Baudet is erg welkom. Het heeft het debat geopend over de ideologie van Forum voor Democratie en gaat de geleidelijke normalisering van deze ideeën tegen. Tot voor kort bleef deze kritiek vooral beperkt tot antikapitalistisch links. Zo concludeerden wij in juni over de manier waarop Baudet zijn ideeën verhulde: ‘Hoe eerder duidelijk is wat er schuilgaat achter de “respectabele” kop van Baudet, hoe effectiever we zullen zijn om het terug het riool in te dringen.’

Maar de aanval van Ollongren is ook pijnlijk voor links. Een week voordat D66 het initiatief nam om Forum in Amsterdam uit te sluiten van een toekomstig college, trokken linkse partijen zich terug uit het initiatief voor de demonstratie op 18 maart ‘geen racisten in de raad’. De partijen stelden het ‘ondemocratisch’ te vinden om tegen een politieke partij te demonstreren. In de strijd tegen extreem-rechts bindt links hiermee beide handen op zijn rug.

Voor de overgrote meerderheid van mensen in Nederland is op D66 stemmen namelijk helemaal geen alternatief. De partij staat voor de afbraak en privatisering van publieke voorzieningen en is de grootste aanhanger van de neoliberale en militaristische Europese Unie.

Haar ophef over het racisme van Forum is bovendien hypocriet. De afgelopen jaren bestuurde D66 in Rotterdam samen met Leefbaar Rotterdam. Die partij ziet moslims als ‘vijfde colonne’ en wil stadswijken zuiveren op basis van inkomen en etniciteit.

Links

Het succes van wat de Britse anti-imperialist Tariq Ali het ‘extreme midden’ noemt om zichzelf als electoraal alternatief voor extreem-rechts te positioneren, illustreert de zwakte van gevestigd links. In de aanloop naar verkiezingen lijkt links haar toevlucht vooral te zoeken in de import van electorale gimmicks.

Vorig jaar haalde Groenlinks met zijn meetups al de stijl van de Amerikaanse verkiezingen naar Nederland. Dit jaar kopieert Lilian Marijnissen de ‘links-patriottistische’ Mélenchon door via een hologram mensen toe te spreken. Maar met een politiek van vorm boven inhoud gaat links er niet komen.

De leiderschapswissel en de marketingtrucs van de SP veranderen er niets aan dat de partij onvoldoende politieke antwoorden biedt op de opkomst van extreem-rechts en de neoliberale aanvallen van Rutte-III. Een socialistisch antwoord moet uitgaan van de zelfactiviteit van werkende mensen en principieel stelling nemen tegen elke vorm van onderdrukking. In het licht van de socialistische traditie is er op 21 maart helaas bitter weinig te kiezen.

Dit betekent niet dat we moeten thuisblijven. Het maakt een verschil welke partijen er in de raad komen – zeker nu de PVV en Forum zich ook lokaal proberen te nestelen. Met een zo links mogelijke stem kunnen we helpen het linkse geluid in de raad te versterken en zorgen we ervoor dat gemeenteraden meer openstaan voor de eisen van bewegingen. Het blijft hierbij van belang dat links zich tegelijkertijd niet medeverantwoordelijk maakt voor het doorvoeren van Haags afbraakbeleid.

Over het algemeen betekent een zo links mogelijke stem een stem op de Socialistische Partij. Wij zijn altijd erg kritisch geweest over de tekortkomingen van deze partij. In de eerste plaats haar focus op ‘het nemen van verantwoordelijkheid’ en de stilte op het gebied van antiracisme. Maar geen andere partij combineert een kritiek op het neoliberalisme met worteling in buurten en het belang van activisme. In sommige gemeenten is er naast de SP ook een tweede optie, zoals bijvoorbeeld Bij1 in Amsterdam.

Verzet tegen extreem-rechts

Verschillende delen van links hebben een uiteenlopend belang op 21 maart, maar zouden elkaar juist moeten vinden in de strijd tegen extreem-rechts. De toenemende concurrentie op rechts zorgt namelijk voor een radicalisering die kant op. In Rotterdam wil de PVV zich onderscheiden van Leefbaar en voert de partij campagne voor het sluiten van moskeeën, het aanstellen van een wethouder ‘de-islamisering’ en voor het ontslag van de islamitische burgemeester. Vervang ‘islam’ door ‘jodendom’ en je ziet op welk terrein we ons begeven.

De kern van Forum voor Democratie plaatst zich zelfbewust in deze bruine traditie. Baudet heeft het over cultuurmarxisme (‘cultuurbolsjewisme’) en pleit voor een gelijkschakeling van de media en de wetenschap als hij oproept tot het ontslag van NOS-weerman Hiemstra. Het NRC tekende zelfs op dat Hiddema tijdens een Forum-etentje in een kelder opmerkte dat ‘de grootste beweging van de 20ste eeuw ook in een kelder was ontstaan’. Een verwijzing naar Hitlers poging Hitler om in 1923 vanuit een bierkelder de macht te nemen. Baudet en Hiddema hebben een laag softere leden nodig om deze ideeën te verhullen.

De (internationale) opkomst van extreem-rechts zou voor delen van links reden moeten zijn om de handen ineen te slaan. Wat dat betreft geven de leden van de linkse partijen en de vakbond die wel meelopen in de landelijke demonstratie op 18 maart het goede voorbeeld. We kunnen het rechtse tij alleen keren door het versterken van deze netwerken op links en een politiek verhaal dat de belangen van de meerderheid en solidariteit tussen bevolkingsgroepen centraal stelt.