Marktwerking helpt niet bij spoedeisende zorg: 'Je hebt niks te kiezen'

Zo zal het er in de dagdromen van fervente aanhangers van de marktwerking in de zorg, zoals politici van de VVD en D66, ongeveer uitzien: marktwerking in de spoedeisende zorg. Hoewel veel zorg al ingericht is volgens die marktprincipes, voelt bovenstaand telefoongesprek nog steeds bevreemdend aan.

In de praktijk zorgt de concurrentie tussen ziekenhuizen ervoor dat er steeds minder zorg beschikbaar is. Als er geen goede bedrijfseconomische resultaten worden gehaald, dan moet het ziekenhuis of de ambulancepost maar dicht. Je zou denken dat zelfs de meest fundamentalistische aanhangers van de vrije markt zich inmiddels achter de oren krabben.

En dat is ook niet gek. Het hele idee van spoedeisend is namelijk dat je niet kan kiezen. Als ik schoenen ga kopen en ik vind een paar niet mooi, dan loop ik gewoon even verder naar de volgende winkel. Maar met spoedeisende zorg heb je niks te kiezen. Dan wil je zeker zijn dat je zo snel mogelijk en zo goed mogelijk geholpen wordt. Want als je ziek bent, of iemand uit je naaste om­geving, dan is in één klap al het andere ­onbelangrijk. Je bestaan wankelt. ­Dan wil je erop kunnen vertrouwen dat je geholpen wordt. Dat er een dokter en verpleging voor je is. En dat je de zorg, aandacht en liefde krijgt die nodig is.

Spits

Maar die zekerheid raakt steeds verder weg voor veel mensen. Ambulances komen vaker te laat omdat ambulanceposten worden gesloten en de overgebleven posten te ver weg zijn. Op die posten lopen de mensen op hun laatste benen. Eerstehulpposten puilen uit met vaak oudere patiënten die niet meer terecht kunnen bij thuiszorg of verpleegzorg. Ziekenhuizen en ambulances kunnen eenvoudige griepepidemietjes al niet meer aan. Ziekenhuizen slibben dicht met patiënten die daar eigenlijk niet meer hoeven te zijn, maar nergens anders heen kunnen omdat er onvoldoende capaciteit is.

Vier op de tien zorgmedewerkers voelt zich emotioneel uitgeput en één op de drie medewerkers denkt eraan een andere baan te zoeken. Inmiddels wonen al 385.000 Nederlanders op plekken waar ze bij acute levensbedreigende situaties niet binnen een kwartier geholpen kunnen worden. In spitsuren loopt dat op tot een half miljoen Nederlanders.

Deze week maakten de ambulance-medewerkers bekend dat ze hun acties gaan uitbreiden. De maat is vol, de werkdruk moet omlaag. En dat kan ook. Door de spoedeisende hulp uit de Zorgverzekeringswet te halen, en te organiseren op basis van de Wet op bijzondere medische verrichtingen. Ambulanceposten en ziekenhuizen krijgen in elke regio dan de opdracht om een regioplan te maken, waarbij ze hun zorg op elkaar afstemmen en samenwerken. Zodat er voldoende ambulanceposten zijn om overal in Nederland binnen vijftien minuten voor de deur te staan.

Roep

Ingewikkelde declaratiesystemen, afvinklijstjes en formulieren – waar artsen en verpleegkundigen nu zo veel tijd aan kwijt zijn – zijn dan niet meer nodig. En bijkomend voordeel is dat de spoedeisende hulp dan ook niet meer onder het eigen risico valt, als eerste stap naar compleet afschaffen.

Die oproep doen wij aan het kabinet. Luister naar de roep van het ambulancepersoneel, wees niet blind voor de grote problemen met de aanrijtijden van ambulances. Zorg ervoor dat regionale ziekenhuizen en huisartsenposten met elkaar kunnen gaan samenwerken in plaats van concurreren. En wie weet, als het goed werkt, kunnen we de rest van de zorg ook zo organiseren. Zodat we de aandacht terugkrijgen bij degene die zorg nodig heeft. Want als het om levens gaat, moet je samenwerken, niet concurreren.

Lodewijk Asscher is leider van de PvdA en Marcel Levi is CEO van University College London Hospitals.

Lees ook:

De bestuursvoorzitter van het Martini Ziekenhuis gelooft niet langer in het dogma van marktwerking in de zorg. Hij meldde vorige week dat er volgens hem meer besparingen te halen zijn met samenwerking dan met concurrentie.

Het inkopen van zorg is, sinds de introductie van marktwerking in ons zorgstelsel in 2006, altijd een onderwerp van discussie geweest.

Het Zorgfonds van de SP is onder kiezers populair. Maar de SP is al lang niet meer de enige die af wil van de marktwerking in de zorg. Eén voor een kregen politieke partijen hun bedenkingen.