Europees veiligheidsbeleid is naar binnen gericht
Terwijl de politieke leiders van de EU het Europese veiligheidsbeleid na de Brexit bespreken, laten zij de discussie over grote conflicten rondom Europa aan anderen over.
Als Europese leiders over defensie en diplomatie spreken, gaat het vooral over hun onderlinge machtsverhoudingen en interne procedures. Op de veiligheidsconferentie die de afgelopen drie dagen in München plaatsvond, discussieerden zij over de hoogte van defensie-uitgaven, hoe de militaire plannen van de Europese Unie zich verhouden tot de Navo, en welke rol Groot-Brittannië na Brexit kan spelen.
De Britse premier Theresa May ontvouwde zaterdag de contouren van een speciaal veiligheidsverdrag tussen Groot-Brittannië en de EU, dat er wat haar betreft al volgend jaar moet komen. Dan kan de samenwerking tussen politie en justitie aan beide kanten van het kanaal doorgaan, los van de vertrekregeling en toekomstige economische relatie die de EU en Groot-Brittannië uitonderhandelen. Als beide partijen informatie blijven uitwisselen, en een grensoverschrijdend arrestatiebevel handhaven, zullen criminelen en terroristen volgens May niet profiteren van de Brexit.
De EU wil geen wraak nemen op Groot-Brittannië, dus de veiligheidsalliantie blijft behouden.
Ook diplomatiek en militair wil May nauw met de EU blijven samenwerken. Ze stelde voor dat Londen alle huidige EU-sancties straks overneemt, en dat beide partijen in de toekomst samen sancties tegen derde landen opstellen. Zelfs een deel van de Britse ontwikkelingshulp kan in de toekomst via EU-fondsen worden besteed, en Britse militairen kunnen deelnemen aan missies onder EU-vlag. Volgens May is het ook goed als Groot-Brittannië een rol speelt in een nieuw EU-fonds om de gezamenlijke ontwikkeling van nieuwe wapens te financieren.
Afleiding
De voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, reageerde voorzichtig positief op de Britse voorstellen. “De EU wil geen wraak nemen op Groot-Brittannië, dus de veiligheidsalliantie blijft behouden.” De Poolse premier Mateusz Morawiecki zei dat Europese landen alleen sterk staan als zij via de EU en de Navo met Groot-Brittannië blijven samenwerken.
Toch klinkt ook de roep om het Europese veiligheidsbeleid een andere kant op te duwen. De Duitse minister van defensie Ursula von der Leyen stelde vrijdag een mechanisme voor waarbij lidstaten die dat willen hun buitenlands beleid meer via de EU kunnen voeren. Juncker herhaalde een oude wens dat EU-lidstaten hun vetorecht bij buitenlands beleid inleveren. Onder zo’n Brussels federaal beslismodel is het lastiger om straks nauw samen te werken met Groot-Brittannië dan via traditioneel diplomatiek overleg tussen nationale hoofdsteden.
We hebben in Europa meer tanks nodig, niet alleen maar denktanks.
Sommige EU-leden vrezen juist dat het optuigen van allerlei nieuwe overlegstructuren en beslismodellen in de Unie een afleidingsmanoeuvre is van landen die hun defensiebudget niet willen verhogen. Morawiecki vroeg zijn Europese bondgenoten om net als Polen te voldoen aan de Navo-norm van 2 procent van de economie als defensiebudget. “Dan zijn we af van het probleem dat landen onder de Pax Americana leven maar doen alsof ze zelfstandig keuzes kunnen maken.” En uiteindelijk moeten landen volgens Morawiecki ook geld uittrekken om de met EU-fondsen ontwikkelde wapens te kopen. “We hebben in Europa meer tanks nodig, niet alleen maar denktanks.”
Fel
Die boodschap was vooral gericht aan Duitsland. De nieuwe coalitie in Berlijn verhoogt de komende vier jaar het defensiebudget slechts met één miljard euro. De Franse premier Édouard Philippe voelde zich dan ook zichtbaar ongemakkelijk toen hij de vraag kreeg of dit genoeg is om echt wat te maken van de EU-defensieplannen. “Moet ik daar nu in Duitsland echt iets over zeggen? Laat ik maar iets over de Franse plannen zeggen, en niet op de Duitse plannen ingaan.” Vervolgens kon hij uitweiden over de omvangrijke militaire investeringen die president Emmanuel Macron gepland heeft.
De secretaris-generaal van de Navo, Jens Stoltenberg, waarschuwde vrijdag ook al voor de defensieplannen van de Europese Unie. Volgens hem dreigen Europese Navo-leden die niet bij de EU horen, zoals Noorwegen en straks Groot-Brittannië, buiten de boot te vallen. Het is volgens Stoltenberg belangrijk dat EU-programma’s voor wapenontwikkeling openstaan voor alle Navo-leden.
Het was zondag aan de Amerikaanse oud-minister van buitenlandse zaken John Kerry om de nucleaire deal met Iran te verdedigen.
Ondertussen werden de daadwerkelijke oorlogen en spanningen in de regio rondom Europa in München door anderen besproken. President Donald Trump’s nationale veiligheidsadviseur Herbert McMaster en de Israëlische premier Benjamin Netanyahu trokken bijvoorbeeld fel van leer tegen de Iraanse aanwezigheid in Syrië.
Ook het in hun ogen slappe nucleaire akkoord dat de internationale gemeenschap in 2015 met Teheran sloot moest het weer ontgelden. Europese landen willen dat akkoord juist graag behouden, maar hun ministers maakten er de afgelopen dagen amper woorden aan vuil. Het was zondag aan de Amerikaanse oud-minister van buitenlandse zaken John Kerry om de nucleaire deal te verdedigen.
Lees ook: Navo-topman waarschuwt EU: Pas op met eigen militaire koers