Helikopteroverlast in Tilburg: 'Het huis staat te schudden, de kopjes trillen in de kasten'

Naast de voordeur zit een grote scheur. Die loopt met vertakkingen door tot de zolder. Het huis van Kees en Marielle Oomen aan de Nerhovensestraat in Gilze staat met regelmaat op zijn grondvesten te trillen als een Chinook blijft hangen of te dichtbij komt. ,,Ik weet niet of die scheuren daardoor komen'', zegt Kees. ,,Maar beter wordt het er niet van.'' 

(lees verder onder de foto)

 Helikopters en dan met name de zware transporthelikopters, Chinook, veroorzaken een kenmerkend klapperend geluid. Veel mensen vinden dat 'wel leuk'.  Het wordt anders als je soms avonden achter elkaar tussen 22.00 en 24.00 uur op geringe hoogte helikopters hoort en ze soms minutenlang blijven hangen. Of enkele uren circuitvliegen, noodzakelijke trainingen voor oorlogssituaties. 

Vliegbasis Gilze-Rijen scoort veruit het slechtst als het om klachten gaat van alle militaire vliegvelden in Nederland. Niet omdat omwonenden zo overgevoelig zijn. Overlast is een emotie. Berusting kenmerkt de volksaard. Maar er gist iets in de regio. 'Genoeg is genoeg, de emmer die overloopt'. Dat gevoel. 

Het concept-Luchthavenbesluit verruimt voor Gilze en voor Rijen het gebied waarbinnen een bepaalde geluidsbelasting moet worden toegestaan ten noorden van de provinciale weg Breda-Tilburg en ten zuiden van de A58. Ofwel een stuk boven Gilze en een stuk boven Rijen. Ook het rattle-noise, trillingen van met name de Chinooks, geeft dan meer overlast, is de grote vrees. 

Het huis van Kees en Marielle Oomen is uit 1953. Het ligt binnen de rattle-noise-zone, die Defensie heeft vastgesteld. Binnen dit gebied rond het vliegveld heeft heeft TNO 201 woningen geteld die in aanmerking komen voor maatregelen tegen deze trillingen. Dat betekent ramen en deuren beter bevestigen, vloeren vervangen en dergelijke. Alles om het trillen  te verminderen. Isolatie hoort hier niet bij. Want dat gaat over geluid. 

Kees heeft nog nooit gebeld over lawaai of rattle-noise. ,,We wonen vlak bij het vliegveld. Dus dat weet je.'' Met het concept-luchthavenbesluit is een activist in hem gewekt. Hij wil daar graag over vertellen. Zoals bij bijna elke inwoner van de gemeente is er bij Kees en Marielle geen spoortje vijandigheid tegenover de vliegbasis. ,,Ik ben groot gegroeid met het vliegveld. Ik wil geen zeikerd zijn.'' Wel is er een grens bereikt. 

,,In 1990 hebben we dit huis gekocht en opgeknapt en we wonen hier graag'', zegt Kees. Enkele jaren geleden zijn diverse scheuren gedicht. En nu: Een grote scheur op zolder, scheuren boven de keldermuren, een scheur in de vloer. ,,Ik ben geen expert'', zegt hij. ,,Ik weet ook niet precies hoe oud het allemaal is, maar ik heb wel de indruk dat het erger wordt.'' 

Ze maken zich zorgen. Omdat de geluidszone uitgebreid zou worden naar hun kant van de A58. ,,De overlast valt wel mee, zolang ze aan de noordkant van de snelweg blijven. Maar dat doen ze regelmatig niet. Dan zie je de poppetjes zitten. Op die momenten vluchten ze uit de tuin naar binnen. Dan staat het huis te schudden, trillen de kopjes in de kasten en kan Marielle de radio binnen niet meer horen.'' 

En er is meer. Op  minder dan honderd meter afstand staat een enorm geluidscherm. Dat houdt veel verkeerslawaai van de A58 tegen. ,,De snelweg willen ze verbreden. Dat komt er nog bij. Wat ik raar vind is dat de overlast van A58 en vliegbasis niet bij elkaar worden opgeteld. Dat is wettelijk niet mogelijk.'' 

Nog een angst. ,,Als straks de helikopters vaker boven Gilze mogen vliegen dan weerkaatst het geluid tegen de achterzijde van het betonnen geluidsscherm. Ik hoor nu ook de klok van de kerk in Gilze vaak terug via het scherm. Dat effect wordt niet meegenomen in het milieueffectrapport.''  

Kees heeft briefjes in brievenbussen gestopt om mensen op te roepen zienswijzen in te dienen. Via krabbels in de brievenbus leverde dat ook één anonieme reactie op, die hij niet prettig vindt. 'Handen af van de vliegbasis', was de boodschap. 

Enkele deuren verder woont Piet Oerlemans. ,,Ik heb nergens last van'', zegt de 86-jarige Gilzenaar. Nou ja. ,,De nokpannen trillen los.  En de kunststof platen van de aanbouw moeten elk jaar omhoog worden geschoven. Die zitten geklemd, dat is normaal genoeg.'' 

We lopen een rondje. En ontdekken toch scheuren op diverse plekken. Piet is verrast. ,,Als hier een helikopter boven hangt trilt het raam aan de achterkant zo erg dat je bang bent dat het breekt.'' Nog een vraag van omwonenden: hoe zit het met waardevermindering van de huizen? 

Dat wil ook Henk van Ginneken graag weten. Hij kocht tien jaar geleden een boerderij aan de Broekdijk in Hulten. De Oosterhoutse politicus van Gezond Burger Verstand is het in 2013 gelukt schadevergoeding te krijgen. 

Defensie vergoedde reparaties aan onder meer losgetrilde nokpannen, losse stenen en een lekkende schoorsteen. Dat ging heel vlot. Zijn dochter José, haar man Albin en hun zoontje Jayden (2) wonen hier nu. 

,,Je hebt hier veel geluid en trillingen. In november heb ik drie weken op het dak renovaties uitgevoerd. Je wordt gek van het lawaai. Soms is het ook een tijd rustig'', vertelt Henk.  Maar de schoorsteen en rookkanaal waren al snel weer lek. Het water komt in de woonkamer naar binnen. 

,,Het lukte bijna niet contact te krijgen. In 2016 heb ik het een tijd laten liggen.'' Bij een speciale middag van Defensie kreeg van Ginneken enkele weken terug een toezegging dat het alsnog goedkomt. Dan kan ook het stukgetrilde dubbele raam van de aanbouw gerepareerd worden. Daar vertrouwt hij nu op.  

Ook maken omwonenden zich zorgen over de uitstoot van fijnstof. ,,Een man had uitgerekend dat een uur vliegen met een Chinook overeenkomt met driehonderd dieselauto's.'' 

Toch is het niet enkel ellende. José en haar man Albin vinden het vliegen ook wel mooi. ,,Soms is er een spectaculaire vliegshow. Alle ramen en deuren moeten dicht, maar wij zitten wel op de eerste rang. Wie heeft dat nou?''  

Groot onbegrip is dat het pand buiten de rattle-noisezone ligt. En zij daarvoor dus geen vergoeding hoeven te verwachten. ,,Defensie zegt dat ze vaak in ons gebied oefenen. We hebben hier schade en overlast van. En toch vallen we buiten die zone. Bij avondvliegen wordt Jayden soms huilend wakker. Om 23.00 uur. Dan zegt het manneke: helikopter. Hij is 2 jaar he.''