Russische vuile trucs: Ontwaakte Zwarten, Verenigde Moslims van Amerika en Clinton in gevangenisplunje

De aanklacht somt zeer specifieke aanklachten op - met naam en toenaam, data en de teksten van privéberichten - die de centrale beweringen lijken te bevestigen van het rapport uit 2017 van de verschillende Amerikaanse inlichtingendiensten: dat Rusland een actieve, georkestreerde poging heeft ondernomen om de Amerikaanse democratie te ondermijnen.

Dat rapport besloot dat de Russische president Vladimir Poetin in 2016 een beïnvloedingscampagne bevolen had, gericht op de verkiezingen, met onder meer "tussenpersonen als derde partij" en "internettrolls", betaalde gebruikers van de sociale media.  

De aanklacht van Mueller stelt dat vanaf 2014 de beklaagden "bewust en opzettelijk met elkaar samenzweerden... om de VS te bedriegen", door de politieke processen in de VS te beïnvloeden in een operatie die "Project Lakhta" genoemd werd. Twee van de aangeklaagde mensen, Aleksandra Krylova en Anna Bogacheva, reisden daadwerkelijk naar de VS in de zomer van 2014 om "informatie te verzamelen" voor dat project. 

In 2016 gingen de operaties werkelijk van start, en de bedoeling was, in grote lijnen, de kandidatuur van Trump te steunen, en zijn Democratische rivale Hillary Clinton te verzwakken. Daartoe werd Clinton in een slecht daglicht gesteld, terwijl haar Democratische tegenkandidaat bij de voorverkiezingen, Bernie Sanders, steun kreeg. Trumps rivalen bij de Republikeinse voorverkiezingen als Ted Cruz en Marco Rubio, werden ook het slachtoffer van lastercampagnes.   

De aangeklaagde Russen deden zich voor als Amerikanen om valse accounts op social media te beheren, advertenties te kopen, en politieke meetings op  te zetten. Ze stalen de identiteit van echte individuen in de VS om online commentaren te posten. Ze bouwden computersystemen uit in de VS, op ruimte die ze gekocht hadden op Amerikaanse computerservers, om te doen uitschijnen alsof de campagne op de sociale media uit de VS zelf kwam, en de Russische oorsprong te verbergen.

Het gebruik van door Rusland betaalde "trollen" om desinformatie te verspreiden in de aanloop naar de verkiezingen, kreeg bijzonder veel aandacht toen Facebook in september bekendmaakte dat het 470 paginas had gesloten die een band hadden met het "Internet Research Agency" (IRA), een door het Kremlin gesteunde organisatie die de spil lijkt te zijn van de hele operatie. De Facebookbladzijden deelden tweedracht zaaiende inhoud, en promoten die door het gebruik van gerichte politieke advertenties. 

Facebook schatte dat zo'n 10 miljoen mensen die advertenties gezien hebben, advertenties die gericht waren op de strijdstaten Michigan en Wisconsin, twee staten die Trump binnengehaald heeft met een zeer nipte meerderheid van respectievelijk 10.000 en 22.000 stemmen. 

Twitter van zijn kant meldde in november aan het parlement dat aan Rusland gelinkte accounts zo'n 1,4 miljoen automatische tweets over de verkiezingen verspreid hebben, die samen zo'n 288 miljoen keer bekeken werden.

Om de advertenties op Facebook, Twitter en andere platformen te betalen, zetten de Russen verschillende Russische bankrekeningen op en vroegen ze kredietkaarten aan, vaak op naam van fictieve Amerikaanse individuen.  De Russen gebruikten ook Pay Pall-accounts en maakten gebruik van een complex netwerk van lege venootschappen om de operatie te financieren, volgens de aanklacht.

Het Internet Research Agency werd gefinancierd door ene Jevgeni Prigozjin, en door twee bedrijven die hij controleerde, Concord Management and Consulting en Concord Catering. Het budget voor het project oversteeg 73 miljoen roebel, ruwweg 1,2 miljoen dollar per maand. Aangezien het IRA blijkbaar de spil van de hele operatie is, en Prigozjin de financier ervan, ziet het er naar uit dat hij de leider is van de hele operatie.

Prigozjin is een vertrouweling en nauwe vriend van Poetin, een vriendschap die begonnen is toen hij in 2001 voor het eerst Poetin bediende in een restaurant dat hij dat jaar had geopend, en dat snel Poetins favoriete eethuis zou worden. Toen Poetin eenmaal aan de macht was, maakte hij Prigozjin steenrijk door hem allerlei lucratieve contracten in de schoot te werpen: eerst de catering voor de scholen in Sint-Petersburg, daarna voor de veel talrijkere scholen in Moskou, en ten slotte voor het Russische leger.  Prigozjins handelsmerk zijn buitensporige banketten, waaronder die voor de inauguratie van de laatste twee presidenten, Dmitri Medvedev en uiteraard Poetin.  

Daarnaast organiseerden de Russen volgens de aanklacht ook verkiezingsbijeenkomsten in het hele land. Ze legden ook contact met Amerikaanse politieke activisten om advies te krijgen over de staten waarop ze zich in het bijzonder moesten richten. Vervolgens concentreerden ze hun inspanningen op zogenoemde "purperen staten", die bijna gelijk verdeeld waren tussen de rode Republikeinen en de blauwe Democraten. 

Viceminister van Justitie Rod Rosenstein zei op een persconferentie dat er in de aanklacht niet beweerd wordt dat "om het even welke Amerikaan bewust heeft deelgenomen" aan het Russische complot, of dat vaststaat dat hun gedrag "de uitslag van de verkiezingen van 2016 veranderd heeft", waardoor Trump de winnaar geworden is.

Maar de aangeklaagde Russen hebben wél moeite gedaan om in contact te komen met medewerkers van de Trump-campagne en hen te wijzen op bijeenkomsten die ze gepland hadden in de strijdstaat Florida in augustus 2016. Via hun "@donaldtrump.com" e-mailadres coördineerden ze een aantal bijeenkomsten in de staat met de campagneploeg van Trump, en vervolgens kochten ze advertenties op sociale media om die te promoten.

Eén e-mail die gestuurd werd door een "niet-bestaand US-individu" met het adres "joshmilton024@aol.com", naar een lid van het campagneteam van Trump op 18 augustus 2016, noemt "13 bevestigde locaties" in Florida voor verkiezingsbijeenkomsten voor Trump. De Rus vraagt de campagne dan om logistieke steun en schrijft geld over naar verschillende organisaties voor materiaal voor de bijeenkomsten, zo staat in de aanklacht.  

Op een bijeenkomst in West Palm Beach, zou een Rus zelfs Amerikanen betaald hebben om een kooi te bouwen op een vrachtwagen, waarin een acteur met een Clinton-masker en een gevangenisplunje dan plaatsgenomen zou hebben.  Dat sloot aan bij het scanderen van "lock her up" dat op veel bijeenkomsten van Trump te horen was. Ook op andere bijeenkomsten verschenenen er al wel eens aanhangers van Trump met een Clintonmasker en in gevangeniskleren.

Ook na de overwinning van Trump in de presidentsverkiezingen gingen de Russen nog voort met het verspreiden van valse informatie. Hun accounts verspreidden toen de aantijging dat de Democraten kiesfraude gepleegd zouden hebben. Rond die tijd beweerde ook Trump herhaaldelijk - zonder enig bewijs - dat hij zelfs de "popular vote" zou gewonnen hebben - het meeste stemmen behaald zou hebben -, als er niet op grote schaal kiesfraude gepleegd zou zijn.

De Russen deden zich echter niet alleen voor als aanhangers van Trump om bijeenkomsten te organiseren. Ze deden dat ook onder het mom van tegenstanders van Trump, aanhangers van Clinton, en tegenstanders van Clinton. 

Zo werden er bijeenkomsten georganiseerd tegen Trump, die zogezegd het werk waren van "Black Lives Matter", een groep die zich verzet tegen wat zij zien als buitensporig geweld van de Amerikaanse politie tegenover zwarten. Veel blanken en vooral veel aanhangers van Trump beschouwen die groepering als racistisch, gewelddadig, gekant tegen het wettelijk gezag en onpatriottisch.

Een door de Russen opgezette Facebookgroep "Verenigde Moslims van Amerika" organiseerde een betoging die de indruk moest wekken dat Clinton een aanhanger was van de radicale islam, en er werden borden meegedragen met een afbeelding van Clinton en een ten onrechte aan haar toegeschreven citaat, waaruit moest blijken dat ze voorstander was van de invoering van de sharia, de islamitische wetgeving. 

Van medestanders van Clinton veranderden de "Verenigde Moslims van Amerika" in de laatste dagen voor de verkiezingen in tegenstanders van de Democratische kandidate. Via de vereniging werd het valse bericht verspreid dat de meeste Amerikaanse moslims weigerden voor Clinton te stemmen, omdat ze de oorlog "tegen moslims in het Midden-Oosten" wilde voortzetten, en de invasie in Irak gesteund had. 

Ook zwarten werden opgeroepen via Instagram niet te gaan stemmen, of te stemmen op de Groene kandidate Jill Stein. Sommige aanhangers van Clinton verwijten Stein dat ze de anti-Trumpstemmen verdeeld heeft, en daardoor de overwinning van Trump in de hand heeft gewerkt. 

Een andere Instagram-account gericht op zwarten was dat van "Awoke Blacks" (Ontwaakte Zwarten). Via dat account werd het bericht verspreid dat zwarte kiezers door hun afkeer van Trump, dreigden "de fout te maken op Clinton te stemmen". "Maar we kunnen niet vertrouwen op de minst erge van de twee duivels", zo stelde het account. "We zijn zeker beter af als we helemaal niet stemmen." 

In september 2017, toen Facebook aankodigde dat het de 470 aan Rusland gelinkte accounts gesloten had, en de media in de VS begonnen te berichten over de Russische activiteiten op de sociale media, begon het Internet Research Agency bewijzen te vernietigen en rookgordijnen op te trekken. 

Dat blijkt uit een e-mail van een van de aangeklaagde Russen, Irinia Kaverzina, aan een familielid, die ook in de aanklacht is opgenomen. "We hadden een lichte crisis hier op het werk", zo schreef ze. "De FBI heeft onze activiteit opgebroken (geen grapje). En dus ben ik druk bezig geweest, samen met mijn collega's, met de sporen uit te wissen. Ik heb allerlei afbeeldingen en posts gecreëerd, en de Amerikanen geloofden dat het geschreven was door hun eigen mensen."

In een reactie maakten president Trump en het Witte Huis gebruik van de uitspraken van viceminister Rosenstein, als zouden er geen Amerikanen bewust meegewerkt hebben aan de louche praktijken van de Russen, en dat de aanklachten niet betekenen dat de Russische activiteiten een effect gehad hebben op het resultaat van de verkiezingen,  om ten onrechte te  beweren dat de aanklacht bewijst dat niemand van het campagneteam een fout had gemaakt, dat er geen "samenzwering" geweest is, en dat het nu zeker is dat de verkiezingsuitslag niet beïnvloed is. 

Trump haalde ook nog eens uit naar de "Fake News Media" omdat die volgens hem niet willen zeggen dat de Russische groep al was opgericht in 2014, toen hij nog niet aangekondigd had dat hij kandidaat zou zijn.

Trump heeft in het verleden de aantijgingen dat de Russen zich gemengd hebben in de verkiezingen, altijd afgedaan als een "hoax", een grap, of als fake nieuws. Pas nu heeft hij voor het eerst toegegeven dat ze dat wel gedaan hebben. 

John Brennan, een gewezen directeur van de CIA, zei in een tweet dat de bewering van een "hoax" nu wel definitief aan scherven ligt. "Mijn visie: Onwaarschijnlijk dat de Russische acties geen invloed gehad hebben op de visie en de stemmen van toch minstens sommige Amerikanen."

In Rusland wordt met minachting op de aanklacht gereageerd. Spin in het web Jevgeni Prigozjin zei aan het Russische staatspersbureau dat hij "absoluut niet ongerust" is over de aanklacht. "De Amerikanen zijn erg beïnvloedbare mensen, ze zien wat ze willen zien", zo zei hij. "Ik heb een groot respect voor hen. Als ze de duivel willen zien - laat ze hem zien."

De woordvoerster van Buitenlandse Zaken in Moskou noemde de aanklachten "absurd". "Dertien mensen doen aan inmenging in de VS-verkiezingen? Dertien mensen tegen geheime diensten met een budget van miljarden?", zo schreef ze op Facebook.