Met Zijlstra's aftreden is het debat over liegen in de politiek niet afgedaan

Hoewel de politieke leugen zelden zo'n duidelijk gezicht had als in de filmregistratie van het VVD-congres in 2016, komt zij niet uit de lucht vallen en kent zij vele gedaanten. De manier waarop er met de datsja-fabel is omgesprongen, laat zien hoe Den Haag op allerlei niveaus listig met de waarheid omgaat.

Eerst werden vragen van de Volkskrant zo lang mogelijk weggeduwd door Zijlstra en zijn woordvoerders van Buitenlandse Zaken. Vervolgens, toen de minister in deze krant opbiechtte dat hij Poetin in 2006 niet had ontmoet, schaarde de coalitie zich welwillend achter zijn verdediging: hij loog om een bron te beschermen, maar de inhoud was waar en van geopolitieke importantie.

De leugen werd opgedeeld, vergoelijkt en vermenigvuldigd. Het begrip 'kloof' wordt als polarisatiemiddel te pas en te onpas aangehaald, maar in dit geval was zij er echt: burgers die de leugen onmiddellijk als zodanig herkenden, terwijl er rond de Hofvijver werd gedacht dat Zijlstra er wel mee weg kon komen.

Net als na de bonnetjesaffaire - waarop drie VVD-bewindslieden sneuvelden - was nu ook niet duidelijk wanneer premier Rutte wat wist. Tijdens het Kamerdebat zei hij 'geen actieve herinnering' te hebben over wanneer hij over de leugen hoorde. Rutte besloot de Kamer in elk geval niet meteen in te lichten. Zijlstra had verteld dat hij het zou oplossen, er zou een stuk verschijnen. Dat wilde Rutte niet in de weg zitten.

Het was een politieke inschattingsfout, stelde Rutte, maar het liegen zelf wilde hij geen doodzonde noemen. Daar ligt een fundamenteel probleem: er wordt instrumenteel met feiten, de waarheid omgesprongen. Dat toont niet alleen dedain voor het belang van geloofwaardige bestuurders in een parlementaire democratie, maar zet ook de bijl aan de politieke en publieke moraal. Welke les moet de burger hieruit trekken: het is niet erg als je jokt omdat de inhoud belangrijk is, ook al klopt die niet?

Met het aftreden van Zijlstra is de discussie over liegen in de politiek niet afgedaan. Het wordt tijd dat dit kabinet - de premier voorop - de omgang met de feiten, met de waarheid serieus neemt.