Voormalig huisarts Dr. Ted van Essen, te zien als tv-dokter bij Tijd voor MAX, weet dat een goede basis leggen ook met geluk te maken heeft. "Een belangrijk deel ligt in je genen. Die krijg je van je ouders mee en daar kun je (nu nog) weinig aan veranderen. Dat is ongeveer de helft van de kans om oud te worden. Daarnaast speelt leefstijl een belangrijke rol. Bij het laatste stukje kan de medische wetenschap nog een handje helpen. Statistisch gezien is er absoluut een verband tussen genen en oud worden, maar dat geldt niet voor het individu."
20 – 30 jaar
In de start van het volwassen leven komt er van alles op de mens af. Verleidingen en prikkels zijn aan de orde van de dag. "Veel twintigers en dertigers worstelen met het bewaren van de balans en het maken van keuzes. Tegenwoordig is alles mogelijk. Ze willen alles eruit halen wat erin zit voordat ze dertig zijn. Het lijkt bijvoorbeeld wel dat je er niet meer bij hoort als je geen wereldreis hebt gemaakt. Dat brengt onnodig druk met zich mee en mentaal kan dat best zwaar zijn", zegt levenscoach Jacqueline van Zeist tegen NU.nl.
Arbeidspsycholoog Saskia de Bel heeft tips om lichamelijk een goede start te maken. "Uit onderzoek blijkt dat sport en beweging op jonge leeftijd positief is voor de mens op latere leeftijd. Daarnaast is voeding ook een belangrijke factor. Wees duurzaam bezig en matig met alcohol en dergelijke. Maar een wijntje op zijn tijd kan geen kwaad, hoor."
"Uitrusten is ook een belangrijke factor, die nog wel eens onderschat wordt. Een goed slaap-waakritme is essentieel om te kunnen functioneren. De slaapkwaliteit gaat achteruit naarmate er meer stress in het leven is. Doordat men slechter slaapt, rust het brein ook niet meer uit. Op de lange termijn is dat niet goed voor een mens."
Van Essen voegt er op lichamelijk vlak nog een tip aan toe: "De spierkracht neemt in de loop van je leven af. Dat geldt ook voor de sterkte van je botten. De eerste aanmaak zit tussen de 20 en 30 jaar en daarna takelt het steeds verder af. Het is dus belangrijk om in die fase een goede basis te leggen voor later. Doe je dat niet, dan kun je er later problemen mee krijgen."
30 – 50 jaar
Voor de meesten geldt dat ze tussen de dertig en vijftig jaar alle ballen in hun gezin hoog willen en moeten houden. Dat geeft vreugde, maar zeker ook stress. Volgens Bel is een goede balans bewaren de sleutel voor succes. "Het is een hele kunst. De spanningsboog is continu aanwezig, omdat je alles in goede banen moet leiden. Een goede manier om dat te doen is dat je het vooral samen doet. Om de beurten de zorg op je nemen zodat de ander kan uitrusten. In de schaarse vrije tijd die je als stel in die periode hebt, is het belangrijk om naast te sporten zeker ook leuke dingen met elkaar te blijven ondernemen. Ga daarvoor buiten je eigen vertrouwde omgeving en zorg voor nieuwe prikkels. Daarmee blijft de geest scherp."
Tv-dokter Van Essen geeft daarnaast aan dat er nog niet zoveel lichamelijke problemen zijn in die periode. Toch schuilen er wel degelijk een aantal gevaren. "Burn-outs komen steeds vaker voor. Mensen hebben gewoon een druk leven. Werk wat heel veel van ze vergt, een gezin met opgroeiende kinderen dat heel veel spanning geeft, een relatie die ze een beetje fris willen houden en soms ook voor spanning zorgt en financiële problemen steken de kop op. Alles moet, want je wilt mooi wonen, een paar keer op vakantie en sociale media bijhouden. De periode dertig tot vijftig is geweldig druk, omdat je meestal nog heel veel wil bereiken. Dat lukt dus ook bij heel veel mensen en sommigen lopen dan tegen een grens op. Op dat terrein krijg je dan de problemen. Psychische problemen zijn in die fase het grootst."
Werk doen wat je leuk vindt, geeft energie en kan bijdragen aan prettig oud worden.
Toch is drukte niet alleen een oorzaak voor mentale problemen. "Er zijn ook mensen die door onderbelasting een burn-out krijgen. Een baan die te weinig uitdagend is, kan ook voor stress zorgen. Je moet proberen optimaal bezig te zijn in je werk, je relatie en het sporten. Je moet overal het evenwicht bewaren en dat valt niet mee. Je moet jezelf dus wel blijven uitdagen, maar geen overdreven eisen aan jezelf stellen."
50 – 65 jaar
De periode dat de mens uit de kinderen is en zich voorbereid op de laatste jaren werken voordat ze met pensioen gaan, is volgens Van Essen verleden tijd. "Vroeger zat je na de overgang de laatste jaren van het werkleven uit. Dat is tegenwoordig niet meer aan de orde, want zo kan je jezelf niet op de been houden. Je moet blijven leren en als je na je vijftigste niks meer bijleert, ben je op je zestigste afgeschreven. De cognitieve mogelijkheden verminderen naarmate je ouder wordt. Als je honderd wil worden, is het wel handig dat je dat in gelukkige omstandigheden doet en niet vanuit een depressie omdat je niet mee kan in de maatschappij."
Ouderenwerker Mariska van der Zee, werkzaam bij Welwonen in Enkhuizen, merkt ook dat ouderen steeds langer actief zijn en doorwerken. "Werk zorgt voor structuur en daarmee voor een stuk veiligheid. Werk doen wat je leuk vindt, geeft energie en kan bijdragen aan prettig oud worden. Wanneer iemand met pensioen gaat, kan vrijwilligerswerk een mooie nieuwe invulling bieden aan het leven."
65 – 100 jaar
In de laatste fase van het leven wil men vooral genieten van het leven. Hoe kun je leuk oud worden? "Het belangrijkste is om te blijven doen wat je leuk vindt. Dat waar je energie van krijgt. Het verschilt per persoon en kan ook per levensfase verschillen. Als er veranderingen in het leven plaatsvinden, worden er vaste patronen verstoord. Het is dan belangrijk om een nieuw passend patroon te vinden", zegt Van der Zee.
Bel: "Blijf jezelf nuttig maken. Of dat in je eigen omgeving is of voor anderen. Onderdeel van een groep zijn. Eenzaamheid is namelijk de beste voorspeller van ongezondheid en narigheid. Als het enigszins mogelijk is, moet je proberen dat te voorkomen."
Van Essen gaat nog een stapje verder. "Uit statistieken blijkt dat mensen in die leeftijdscategorie het gelukkigst zijn. Dan hebben ze geen kinderen in huis meer waar ze de zorg voor hebben, ze hoeven niet meer te werken en daarnaast zijn ze vrij om te gaan reizen. Ze kunnen genieten van de vrijheid die ze al die jaren ervoor hebben moeten missen."
"Aan de andere kant komen in die levensfase ook de kwalen tevoorschijn waar je niks tegen kunt doen. Kanker steekt op die leeftijd sneller de kop op en hart- en vaatziekten zijn aan de orde van de dag. Deels heeft dat met levensstijl te maken, maar deels is dat ook domme pech. Als je gezond bent, kan dat een gelukkige periode zijn, maar als de ziekte toeslaat kan dat het begin van het einde zijn."