Oordeel: Grotendeels waar
Trump zou vorig jaar als een van zijn eerste daden als president een maatregel van Barack Obama hebben teruggedraaid. Het gaat om de verplichte achtergrondcontroles voor Amerikanen met een psychische aandoening die wapens willen aanschaffen.
De bewering doet sinds donderdag de ronde in de nasleep van de grote schietpartij in Parkland, Florida. Woensdag kwamen daar zeventien mensen om het leven bij een schietpartij op een school. De 19-jarige verdachte heeft inmiddels bekend. Volgens lokale media stond hij bekend als verward en werd hij psychiatrisch behandeld. Het wapen was legaal gekocht.
Waar komt het vandaan?
De president haalde de berichten over de psychische status van de man aan in zijn reactie op het drama. "Zoveel tekenen dat de schutter geestelijk gestoord was, zelfs van school gestuurd wegens slecht gedrag. Buren en klasgenoten wisten dat hij een groot probleem was. Dit moet altijd worden gemeld aan de autoriteiten", aldus Trump donderdag.
Die reactie kwam de president op kritiek te staan. Trump zou zelf een maatregel hebben teruggedraaid die moest voorkomen dat mentaal instabiele personen makkelijk aan een wapen kunnen komen, zo stelden Twitteraars die verwijzen naar nieuws van 28 februari 2017. "Trump heeft geruisloos een wetsontwerp getekend die een verordening uit de periode van Obama terugdraait", schreef NBC News die dag.
Waarom klopt het grotendeels?
Er bestaat in de VS al enige tijd wetgeving die de wapenverkoop aan mensen met psychische problemen moet beperken. Zo is het "niet toegestaan voor iemand die is berecht als iemand met mentale gebreken of iemand die in een psychiatrische instelling heeft gezeten, om een vuurwapen of munitie te bezitten", valt te lezen in de wet.
In december 2016 werd de aanvullende maatregel door de regering van Obama afgerond. Daarin was geregeld dat gebruikers van het reguliere controlesysteem, de National Instant Criminal Background Check System, toegang kregen tot de gegevens van de overheidsinstelling die gaat over de sociale zekerheid. Zo zouden ook de namen van personen die hulp van de overheid krijgen voor hun psychische problemen in het systeem komen te staan.
Met het huidige controlesysteem kunnen wapenverkopers met een licentie controleren of een geïnteresseerde koper bijvoorbeeld een crimineel verleden heeft. In het systeem is informatie over mensen met psychische problemen niet compleet.
De beoogde maatregel van Obama zou de bestaande wetgeving niet aanpassen. Het was meer bedoeld als een extra mogelijkheid om informatie uit te wisselen tussen instanties, zodat de bestaande wet beter kan worden gehandhaafd.
Naar schatting zouden er op die manier 75.000 mensen met mentale problemen geen wapen meer kunnen kopen via de legale manier. Het was een maatregel die was ingegeven door de grote schietpartij op de Sandy Hook School in december 2012. Een 20-jarige man schoot toen 27 mensen dood, waaronder twintig jonge kinderen.
Herroepen
Het plan van Obama werd uiteindelijk ingetrokken door middel van een zogenoemde Congressional Review Act, zo schrijft Snopes.com.
Dat is een procedure die de leden van het Congres toestemming geeft om wetten te herroepen, die een regering in de slotperiode van zijn bewind heeft doorgevoerd. Daarvoor is enkel een meerderheid nodig in zowel de Senaat, als in het Huis van Afgevaardigden. Beide kamers, waarin de Republikeinen een meerderheid hebben, moeten wel beslissen binnen zestig dagen na het aantreden van de nieuwe regering. Voordat Trump president werd, is deze procedure zelden gebruikt.
Op 15 februari 2017 draaide de Senaat de nieuwe wet van Obama terug. Trump ondertekende de herroeping dertien dagen later.
Conclusie
De wet van Obama zou niet de inhoud van de wetgeving over achtergrondcontroles hebben veranderd. Het was een maatregel die gebruikers van het huidige controlesysteem toegang zou geven tot meer informatie. Met de beoogde verandering was het aannemelijk dat een groep mensen met psychische problemen niet langer een wapen kon kopen.
Daarom beoordelen we de stelling 'Trump herriep wetgeving voor extra controle van Amerikanen met mentale problemen die een wapen willen kopen', als grotendeels waar.
Heeft u een bericht of bewering gezien waarvan u de juistheid betwijfelt? Mail naar factcheck@nu.nl en dan gaan wij ermee aan de slag.