'Thoughts and prayers' na de zoveelste schietpartij in de VS, maar intussen gebeurt er niets

De schietpartij op een middelbare school in Florida past in de trend van grote schietpartijen van de afgelopen jaren. De Amerikaanse wapenwetgeving wordt eerder versoepeld dan aangescherpt.

Het was weer een semi-automatisch wapen van het type AR-15 waarmee een jonge, waarschijnlijk geestelijk gestoorde man woensdag zeventien scholieren en docenten doodschoot. Ook andere massamoordenaars van de afgelopen maanden, zoals bij een popconcert in Las Vegas in oktober (59 doden) en in een kerk in Texas in november (26 doden), gebruikten zulke geweren. Ze zijn bedoeld voor militairen, maar zijn in staten als Florida en Texas gewoon bij de sportwinkel te koop.

Ideologische drie-eenheid

Ook de reacties na woensdag klonken bekend in de oren: van alle kanten kwamen weer de 'thoughts and prayers' voor de slachtoffers. Ook de Republikeinse gouverneur Rick Scott en de Republikeinse senator Marco Rubio, beiden uit Florida, betuigden met die woorden weer hun medeleven, net zoals ze dat deden na de aanslag op nachtclub Pulse in Orlando, twee jaar geleden.

Intussen gebeurt er niets. Na de schietpartij in Las Vegas werd er in politiek Washington even gesproken over een verbod op de 'stuiterkolf', een soort veer die van een semi-automatisch wapen een automatisch wapen maakt (in het ene geval moet je voor elke kogel de trekker overhalen, in het andere geval hoef je de trekker alleen maar vast te houden). Maar van dat voorstel is weinig meer vernomen, sinds de National Rifle Association (NRA) er een stokje voor stak.

Want vuurwapens, dat is vrijheid, en vrijheid, dat is Amerika. Die ideologische drie-eenheid heeft het afgelopen decennium bij de helft van het gepolariseerde Amerika zo hardnekkig postgevat, dat elke discussie daarover op een muur van conservatieve onwil stuit. Het ligt niet aan de wapens, het ligt altijd aan iets anders.

_{Lees verder onder de afbeelding.}

Schuld

Zo wees president Donald Trump donderdag op de geestelijke gesteldheid van de dader, zoals hij dat ook deed na de schietpartij in de Texaanse kerk. Dáár ligt het probleem. Daar ligt inderdaad een probleem in Amerika, waar de geestelijke gezondheidszorg minimaal is (zonder dat conservatieve regeringen daar veel aan doen).

Maar dat geestelijk gestoorden met minder krachtige wapens minder doden kunnen veroorzaken, wordt door veel vuurwapenminnende Amerikanen betwist. Wie geen geweer heeft, gebruikt een mes, of rijdt met een auto op een massa in. Niet vuurwapens doden, mensen doden.

Ook legden Trump en de rechtse tv-presentator Sean Hannity een deel van de schuld bij de school in Florida waar het bloedbad had plaatsgevonden. Die zou niet goed genoeg beveiligd zijn. In het verlengde daarvan wordt vaak gezegd dat de oplossing ligt in meer wapens, niet minder: als de leraren in school wapens hadden gehad, hadden ze zich kunnen verdedigen.

Recht op bescherming

En waren er, zoals vaker na aanslagen en schietpartijen, signalen gemist. De dader van woensdag was van school gestuurd omdat hij bedreigend werd gevonden, met zijn vuurwapenfetisjisme; sommige voormalige medeleerlingen zeiden na de schietpartij dat ze hadden zien aankomen dat hij misschien weleens de dader van een school shooting zou kunnen worden. De FBI was op de hoogte gesteld van die zorgen, maar wilde of kon geen actie ondernemen.

De kern van het argument van wapenvoorstanders wordt gevormd door het Tweede Amendement van de Amerikaanse grondwet, dat sinds een uitspraak van het Hooggerechtshof in 2008 kan worden uitgelegd als het individuele recht om zich te beschermen tegen criminelen of een tyrannieke overheid. Elke poging tot inperking van dat recht is een stap op weg naar de tyrannie, in de ogen van conservatieven.

Constitutionele ruimte?

Dat datzelfde Hooggerechtshof de ruimte liet voor uitzonderingen, wordt vaak vergeten. Zo zijn automatische wapens verboden in Amerika, net als het bezit van tanks of luchtafweerraketten - wapens die je zeker nodig zou hebben om jezelf te verdedigen tegen een dictatoriale overheid. Met dezelfde argumenten zouden semi-automatische wapens, die in korte tijd zoveel slachtoffers maken, ook verboden kunnen worden.

Sommige progressieve staten zien best constitutionele ruimte om restricties op te leggen aan het wapenbezit. Maar de NRA, die met haar genereuze donaties en slimme vrijheidslievende propaganda grote invloed uitoefent op politici en hun kiezers, probeert ook daaraan te tornen: wie in een wapenvriendelijke staat een wapenvergunning heeft gekregen, moet dat wapen ook kunnen dragen als hij naar een strengere staat gaat. In december nam het Huis van Afgevaardigden een voorstel daartoe aan.