Met vertrek Zijlstra is kabinet architect kwijt
Rutte III heeft een eerste klap te verwerken. Want nu Halbe Zijlstra opstapt is het kabinet een minister kwijt, maar vooral ook één van zijn architecten.
Voor de laatste keer loopt hij als minister naar zijn dienstauto. Even houdt Zijlstra in, minuten nadat hij zijn aftreden heeft aangekondigd. ,,Het begon met mijn domme, domme opmerking'', zegt Zijlstra zichtbaar aangedaan. ,,En het eindigt ook bij mij.''
Elf jaar politiek, zegt hij bitterzoet. Hij zal er straks een glas wijn op drinken met zijn vrouw. Dat Zijlstra afzwaait als minister van Buitenlandse Zaken is geen sinecure. Enerzijds omdat de affaire zo'n onverkwikkelijke is. Zijlstra loog immers sinds het voorjaar van 2016 dat hij in een datsja Poetin hoorde praten over Russische expansiedrift. Dat schaadde zijn geloofwaardigheid tot onhoudbare proporties. Maar met zijn vertrek is het hele kabinet een slag toegebracht.
Verderop in het pand staat Rutte daarom even aangeslagen de pers te woord. ,,Wat ik het meest ga missen aan Halbe? Nu word ik emotioneel.'' De premier beent weg.
Afscheid
De VVD-leider moest in zijn drie kabinetten al acht keer eerder afscheid nemen van een gevallen minister of staatssecretaris. Zes keer ging het om een partijgenoot. Maar niet eerder 'iemand waar hij zo veel vriendschap voor voelt'. ,,Ik zal niet vergeten hoe Halbe zich onvermoeibaar inzette voor Nederland.''
Voorheen door als fractieleider Rutte aan een VVD-koers te houden. Zo bracht dat Zijlstra de afgelopen twee kabinetsperiodes in de machinekamer van Nederland. Hij was het oliemannetje in de coalitie met 'natuurlijke vijand' PvdA. En van het huidige kabinet was Zijlstra één van de founding fathers.
In de maandenlange formatie nam hij zo'n beetje de hele onderhandelingen namens de VVD voor zijn rekening - Rutte was immers vaak afwezig door zijn premierstaken. CDA, D66 en ChristenUnie keken daarom vaak naar Zijlstra. En zij wisten: bij Zijlstra is een afspraak een afspraak.
Toch was Zijlstra binnen 36 uur, sinds de Volkskrant maandag berichtte over zijn leugens, al zijn geloofwaardigheid kwijt.
Gelogen
Hij moest erkennen dat hij sinds 2016 had gelogen dat hij tien jaar eerder de Russische president Poetin in zijn datsja hoorde over een Groot-Rusland, inclusief Wit-Rusland, Oekraïne, de Baltische Staten en Kazachstan als 'nice to have'. In werkelijkheid had Zijlstra dat verhaal 'geleend' van oud-Shell-topman Jeroen van der Veer, die het hem vertelde. Omdat het van 'geopolitiek belang' was en 'uit bronbescherming' eigende hij zich de anekdote toe. Alsof Zijlstra het zelf had meegemaakt. Bovendien gebruikte hij het verhaal als illustratie van de agressie van Rusland, waar Van der Veer liet weten dat Poetin het zo niet gezegd had.
,,Dom'', is zijn slotsom. Na wat wikken en wegen was zijn oordeel gisterochtend definitief: onvergeeflijk voor een minister van Buitenlandse Zaken. Hij stapte al op voordat het debat was begonnen, maar aan het Binnenhof bestondnauwelijks twijfel dat zijn vertrek te vermijden was. Zijlstra had te veel gezichtsverlies geleden om ooit nog in Rusland klaarheid te eisen over nepnieuws, of de aanslag op de MH17. Vandaag had hij nota bene een afspraak met de Russische minister Lavrov, maar die is afgezegd. Minister Sigrid Kaag (Buitenlandse Handel) neemt de taken over tot er een opvolger is, liet premier Rutte gisteravond weten.
Rutte's rol in affaire
Die hield in het debat z'n rol in de affaire zo klein mogelijk, al wist hij al twee weken van Zijlstra's leugen. ,,Ik had dat meteen kunnen melden aan de Tweede Kamer, maar ik wist dat Zijlstra zélf openheid van zaken ging geven.'' Dat de kwestie groter werd dan hij had gedacht, was 'een politieke inschattingsfout'. De Kamer accepteerde de uitleg van de premier, want een PVV-motie van wantrouwen tegen Rutte werd ruimschoots verworpen.
Rutte en zijn coalitiepartners van CDA, D66 en ChristenUnie blijven met Zijlstra's vertrek achter met een eerste nederlaag. Het biedt wellicht troost dat zij maandagochtend - toen het nieuws wereldkundig werd - als team de rijen sloten. De vier partijleiders probeerden Zijlstra nog te redden door erop te wijzen dat hij al excuses had gemaakt. Toch begon die verdedigingslijn ook haar geloofwaardigheid kwijt te raken, dus neemt iedereen het verlies. Daarmee is de eerste deuk voor Rutte III een feit. Zijlstra verstond de kunst tot akkoorden te komen met coalitiepartners. Hoewel hij als minister al op afstand stond van de coalitie, was hij met een nog te verwezenlijken regeerakkoord zeker nog van pas gekomen. Rutte is nu zijn grootste politieke maatje kwijt.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Na jaren gesoebat ligt er een wetsvoorstel om lokale politieke partijen ook subsidie te geven
-
PREMIUMreportage
‘Stem hem weg en sluit hem op!’: potentiële juryleden voor rechtszaak Trump onder het vergrootglas
In de rechtbank in New York worden tientallen burgers gescreend voor de rol van jurylid in de strafzaak tegen Donald Trump. Maar wie in de VS staat er nog volkomen onbevooroordeeld tegenover de persoon Trump? Meer dan de helft van de opgeroepen kandidaten wordt om die reden afgewezen, merkte correspondent Karlijn van Houwelingen op, die een dagje meeliep. De verdachte zelf zat er grinnikend bij. -
102
Draagvlak voor wolf duikelt; kwart bevolking neigt leefgebieden te mijden uit angst
Het imago van de wolf brokkelt af. Vond in 2020 nog een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking dat de wolf welkom is in ons land, inmiddels is dat draagvlak afgenomen tot een patstelling tussen voor- en tegenstanders. Ook stijgt het percentage burgers dat bang is zelf te worden aangevallen door het roofdier. -
128
D66-leider Jetten roept NSC op uit formatie te stappen
D66 zal niet alles waar een nieuw kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB mee komt proberen te torpederen. Dat zei D66-leider Rob Jetten zaterdag op een partijcongres. Wel hoopt hij nog steeds dat het kabinet er niet komt en daarbij kijkt hij naar NSC-voorman Pieter Omtzigt. -
94
Formatiekwartet gebruikt informateur als boodschappenjongen: ‘Zoiets heb ik nog nooit meegemaakt’
Er is een harde strijd gaande tussen het huidige kabinet en de vier formerende partijen. In maar liefst drie gevallen probeerden de onderhandelende partijen deze week een stokje te steken voor beleid van het demissionaire kabinet. Dat leidt tot wrevel binnen de huidige coalitie: ,,Dit is achterkamertjespolitiek 2.0.”
-
PREMIUM
Deze inkomsten moet je opgeven bij de belastingaangifte: ‘Risico op boetes’
-
-
-
eigen tuin eerst
Met deze vergeten planten kun je ook zonder tuin tuinieren
Niet iedereen beschikt over een grote tuin. Wil je toch met je groene vingers aan de slag, denk dan eens aan deze vergeten plant die ooit zo populair was en veel geschilderd werd in de 17de eeuw. -
met podcast
Wilders vindt afscheid van Nexit geen ommezwaai: ‘Nu gaan we macht van de EU van binnenuit uithollen’
Dat de PVV niet langer pleit voor een referendum over een abrupt vertrek uit de Europese Unie vindt partijleider Geert Wilders geen ommezwaai. Wel is het een logisch gevolg van een EU-positiever sentiment in het land. ,,Ik zie dat in Nederland geen draagvlak meer is voor een Nexit.’’
-
PREMIUMColumn
De boodschap is duidelijk: aan de andere lijsttrekkers ligt het niet als de boel straks ontploft
-
PREMIUMhaagse zaken
Wilders en Omtzigt zullen figuren à la Hugo de Jonge straks hard nodig hebben in hun kabinet
Politiek verslaggever Hans van Soest schrijft wekelijks over Haagse zaken die ons allemaal aangaan. In deze aflevering: een nieuw kabinet krijgt niks voor mekaar met bange bewindspersonen. -
-
PREMIUM
Na vijf maanden is het nu weer migratie waarop de formatie dreigt te klappen