Forum Democratie groeit. Leden willen inspraak, maar daar zit de partijtop niet op te wachten

Donderdag bleek dat gerenommeerd historicus Frank Ankersmit in december al de partij vaarwel heeft gezegd. In maart was hij nog lijstduwer bij de Kamerverkiezingen. De partij dreef het afgelopen jaar af van de koers die hem aanvankelijk aansprak, zegt hij desgevraagd.

De emeritus hoogleraar raakte eind 2016 gecharmeerd van Baudets campagne tegen 'het partijkartel' en voor referenda. Ankersmit had in 2005 als VVD-lid meegewerkt aan een manifest dat pleitte voor meer directe democratie. In het Forum herkende hij diezelfde vernieuwingsdrang. 'Het ging om de vraag: hoe kun je de Nederlandse democratie een facelift geven?'

Ondanks zijn plek op de lijst is hij nooit officieel lid geweest, zegt hij. In de loop van vorig jaar werd hij teleurgesteld in de ontwikkeling van de partij. De democratische vernieuwing raakte te veel op de achtergrond. 'Ik heb Baudet geschreven dat ik de partij vaarwel zei en dat ik hoopte dat het de goede kant uit zou gaan. Het is niet zo dat ik met een woeste klap de deur heb dichtgetrokken.'

Sindsdien kijkt hij met enige verwondering naar het Forum. Hij omschrijft Baudet als een 'charmante jonge hond' die alle kanten opgaat. 'Ik heb de indruk gekregen dat de koers nog lang niet is uitgekristalliseerd. Op den duur wil de kiezer duidelijkheid.'

De ongekende groei van Forum lijkt Baudet parten te spelen. Het Documentatiecentrum Politieke Partijen Nederland publiceerde donderdag de actuele ledentallen per partij. Nieuwkomer Forum springt eruit. Nog geen anderhalf jaar na oprichting telt de partij ruim 21 duizend leden. Onder hen zitten mensen die meer inspraak eisen, maar daar zit de partijtop niet op te wachten.

Baudet en zijn twee medebestuursleden Henk Otten en Rob Rooken royeerden twee prominente leden, de ex-VVD'ers Robert de Haze Winkelman (voormalig senator) en Betty Jo Wevers (voormalig Statenlid). De twee zouden een poging hebben gedaan de partij te kapen, meldde het Forum in een toelichting op het besluit. Drie andere leden, die in maart nog op de kandidatenlijst stonden voor de Kamer, vroegen vervolgens per brief om meer interne democratie. Ze hekelden het 'keurslijf' waar de partijtop de leden in zou dwingen.

Bovendien had het partijbestuur goede kandidaten voor de provinciale verkiezingen van 2019 zomaar aan de kant gezet, luidde de klacht. Het was reden voor Baudet om in te grijpen. Op de site van zijn partij kondigde hij tien regiocoördinatoren aan die lokaal gingen werken aan een 'gecontroleerde uitbouw'. Ook onderstreepte Baudet dat zijn medebestuurders 'van onschatbare waarde' zijn voor de partij. Ondernemer Otten werd op het partijcongres in december aangekondigd als 'een van de stille motoren achter de partij'. De reactie van Baudet deze week was vooral een signaal aan leden met (te) veel ambitie: het bestuur bepaalt de structuur van het Forum. Zo zijn ook de statuten ingericht: alleen het bestuur kan nieuwe bestuursleden aandragen en heeft in vrijwel elke beslissing de doorslaggevende stem.

De invloedrijke advocaat Jan Louis Burggraaf van Allen & Overy houdt juist vertrouwen in Baudet. Hij was gastspreker op het congres in december. Interne discussie hoort bij 'een partij in ontwikkeling', zegt hij. Op het congres riep hij de leden op om het bestuur 'het voordeel van de twijfel' te geven. Nu de heibel toch is uitgebarsten begrijpt hij dat Baudet enkele leden aan de kant zet. 'Dat is goed leiderschap. Dat gebeurt in andere partijen ook.'