Denk moest een partij worden voor alle Nederlanders, maar is dat gelukt?
De politieke partij Denk gaat in 14 gemeenten meedoen aan de raadsverkiezingen van 21 maart. Het doel reikt verder dan een beweging zijn voor de kleinkinderen van gastarbeiders. Hoe gaat Denk dat doen?
Vrolijke gezichten onder blauwe mutsen in Schiedam, een vuist in de lucht in Alkmaar, mint-blauwe ballonnen in Arnhem, witte windjacks in Rotterdam. Deze week trapte Denk in veertien gemeenten zijn lokale campagne af. De kandidaten trokken de marktpleinen op en de winkelcentra in. Overal klonk de strijdkreet: 'Wat doen we op 21 maart? Wij stemmen Denk!' Via de lijsten van Denk claimen de kleinkinderen van Marokkaanse en Turkse gastarbeiders hun plek in de lokale politiek.
Drie jaar na de oprichting van hun 'beweging', zetten Tweede Kamerleden Tunahan Kuzu en Selçuk Öztürk een volgende stap in de verbreding van hun partij. Denk moest een partij worden voor 'alle Nederlanders', zo schreven zij in 2015 in hun manifest, ongeacht 'of je ouders in Amsterdam zijn geboren of Agadir'. In de Kamer streden ze de afgelopen jaren - met wisselend succes - tegen het imago van 'moslimpartij' en 'Turkenpartij'.
Met de lokale lijsten doet Denk opnieuw een uitdrukkelijke poging om te laten zien dat iedereen welkom is. Die opzet slaagt ten dele. Nog steeds hebben de meeste kandidaten een Turkse achtergrond; van de lijsttrekkers zelfs twaalf van de veertien. In Amsterdam voert de Marokkaans-Nederlandse Mourad Taimounti de lijst aan, in Lelystad is de half-Surinaamse Magdalena Charlot lijsttrekker.
Lager op de lijsten staan ook veel Marokkaanse kandidaten. Een handvol autochtone Nederlanders heeft zich kandidaat gesteld: bijvoorbeeld Jelle Bouwhuis in Utrecht, Robbert Siddré in Amersfoort, Hildegard Willemse in Lelystad en Mandy Heikamp in Veenendaal.
Diversiteit is het uitgangspunt, zegt Kürat Bal, lijsttrekker in Arnhem. In de Gelderse hoofdstad is Denk een verbinding aangegaan met Verenigd Arnhem. Terwijl Kuzu en Öztürk zich in Den Haag losmaakten van de PvdA deed Bal dat in Arnhem. 'Wij zijn ook opgericht uit onvrede over de zittende partijen.'
Hij omschrijft Denk als een partij waar mensen 'zonder barrières met elkaar omgaan'. 'Etnische lijnen spelen geen rol. We zijn vrij van vooroordelen.' Hij is ervan overtuigd dat een volstrekt gemêleerde partij tot de beste politieke oordelen komt. Denk is op de goede weg, maar is er nog niet, zegt hij. 'Het is al divers, maar we willen nog diverser.' Dat voornemen geldt ook voor zijn Verenigd Arnhem, vooralsnog een volstrekt Turkse partij.
In Amsterdam doet lijsttrekker Taimounti minder moeite de 'Nederlandse' Amsterdammer te overtuigen van Denk. Hij is er in de eerste plaats voor Marokkaanse en Turkse Nederlanders die na decennia in Nederland nog steeds het gevoel hebben te worden achtergesteld. 'Veel mensen zeggen: ik voel me steeds minder thuis in Nederland. En dan heb ik het niet over de eerste, tweede generatie, maar over de derde en vierde generatie', zei hij tegen de lokale televisiezender AT5. In een debat met de Amsterdamse voorvrouw van het Forum voor Democratie, publicist Annabel Nanninga, draaide hij de rollen om en verweet haar een 'mislukte integratie'.
Met de lokale lijsten doet Denk opnieuw een uitdrukkelijke poging om te laten zien dat iedereen welkom is. Die opzet slaagt ten dele
Conservatieve achterban
Nog een imago waartegen Denk strijdt: dat van een partij die er vooral is voor een conservatief-islamitische Turkse achterban. Het is een van de redenen waarom voormalig kandidaat-Kamerlid Sylvana Simons afhaakte. Ze stelde dat de partijtop de oren liet hangen naar haar conservatieve kiezers.
Iemand die dat vooroordeel moet slechten is Ebnem Pancar. De 24-jarige pedagogiekstudent is lijsttrekker in Zaanstad. Deze Turks-Nederlandse vrouw draagt geen hoofddoek, maar steil haar tot aan haar ellebogen. Een 'powervrouw', noemt Kuzu haar. Ze blaakt van het zelfvertrouwen: 'Alles wat een lijsttrekker moet hebben, heb ik.'
Nog zo'n troef is de Rotterdamse lijsttrekker Stephan van Baarle (26). De partij pronkte bij de presentatie in Rotterdam met zijn Nederlandse naam. 'Denk zou Denk niet zijn als wij niet constant zouden weten te verrassen', zei Kuzu. Van Baarle heeft een Turkse vader, maar groeide op met zijn alleenstaande Nederlandse moeder. Hij presenteert zich in de eerste plaats als Rotterdammer met een groot Feyenoord-hart.
De lokale partijprogramma's zijn een mengelmoes tussen landelijke standpunten en gemeentelijke kwesties. Een willekeurige greep: gelijke behandeling op de arbeidsmarkt, een betere openbaarvervoerverbinding naar Leidsche Rijn, geen Zwarte Piet, geen etnisch profileren, een groter woningaanbod, behoud van Eindhovens zwembad de Tongelreep, betere luchtkwaliteit in Amsterdam.
De veertien gemeenten zijn strategisch gekozen. Het zijn veelal steden waar de partij goed scoorde bij de landelijke verkiezingen in maart 2017. In Rotterdam en Den Haag deed Denk het zelfs beter dan de PvdA, de partij die tot enkele jaren geleden bijna vanzelfsprekend kon rekenen op de migrantenstem.