125 jaar oude roddel zingt weer rond: was Jack the Ripper een Hollander?

Zowel de websites van The Daily Mail als die van The Sun schrijven vandaag over een recent verschenen rapport van de Britse wetenschapper Jan Bondeson en de Nederlandse onderzoeker Bart FM Droog , waarin zou worden beweerd dat de Nederlandse Hendrik de Jong weleens Jack the Ripper zou kunnen zijn. ,,Dat klopt alleen niet", vertelt Droog. ,,Ik heb het stuk in de Britse pers met vermaak bekeken. Ze hebben ons artikel duidelijk niet helemaal uitgelezen." Dat de Jong daadwerkelijk Jack the Ripper is, achten de twee auteurs namelijk 'zeer onwaarschijnlijk'. 

Volgens de Britse tabloids zou het de Hollandse zwendelaar en seriemoordenaar Hendrik de Jong zijn geweest die in 1888 vijf prostituees vermoorde en gruwelijk verminkte. De Jong, die er toentertijd van werd verdacht twee van zijn ex-vrouwen te hebben vermoord, evenals een Belgische caféhoudster en haar dienstbode, zou volgens de roddel uit 1893 rond dezelfde tijd in Londen zijn geweest als dat Jack the Ripper actief was. Ook zou de Jong gefascineerd zijn geweest door sinistere verhalen over het verminken en verwijderen van vrouwelijke geslachtsdelen, en was hij een fanatiek prostitueebezoeker. Zie daar: de link met Jack the Ripper was gelegd.

Hendrik de Jong kwam rond de tijd dat de Jack the Ripper-moorden werden onderzocht in het nieuws omdat zijn vrouw - de Britse Sarah Anna Juett - spoorloos verdween. Juett was een maand voor haar verdwijning getrouwd met De Jong, die ze had ontmoet tijdens haar werk als verpleegster. Het stel verhuisde na de bruiloft terug naar Nederland, waar Hendrik zich voordeed als Arnhemse hoteleigenaar. Kort daarna verdwijnt ze, waarna nooit meer iets van haar wordt vernomen. Haar vader slaat alarm, en de Britse pers duikt bovenop de vermissing. 

Ondanks dat de 'dubbele identiteit' van Hendrik over de hele wereld de kranten haalde, is het verhaal nooit meer dan een roddel geworden. In geen enkel Brits of Nederlandse archief is terug te vinden dat de politie of het Openbaar Ministerie er ooit vanuit is gegaan dat Hendrik wel eens Jack the Ripper zou kunnen zijn, vertelt  Droog. Op zijn website publiceert de in Noord-Groningen wonende dichter en onderzoeker veel door hem zelf uitgevoerd historisch onderzoek, veelal over niet-opgeloste moordzaken. Ook over Hendrik de Jong is door onderzoek van Droog een schat aan informatie beschikbaar. 

Uit deze uit Nederlandse en Belgische archieven afkomstige informatie kan in ieder geval één ding geconcludeerd worden: Hendrik de Jong, geboren op 5 oktober 1861 in Weesperkarspel, was geen lieverdje. Hij wordt er van verdacht twee van zijn ex-vrouwen te hebben vermoord, evenals een Belgische caféhoudster en haar dienstbode. Ook is Hendrik meerdere malen veroordeeld voor oplichting. Hij wist op slinkse wijze diverse vrouwen om zijn vinger te winden, zich met hen te verloven en hen (of hun familie) geld af te troggelen om vervolgens de benen te nemen. De Jong wordt in het onderzoek van Droog en Bondeson dan ook aangeduid als 'De Nederlandse Jack the Ripper'.

Het verhaal van Hendrik begint in zijn geboorteplaats Weesperkarpsel, tegenwoordig grotendeels gelegen in de gemeente Weesp. Hendrik wordt daar geboren als derde zoon van een veehoudster en een knecht. Breed had het gezin het niet thuis, naar verluidt moesten Hendrik en zijn drie broers en zus bedelen op straat om aan eten te komen. Op jonge leeftijd belandt hij in een weeshuis, vanuit waar hij zich aanmeldt voor het leger. Lang houdt hij het daar niet vol, zo blijkt uit de archieven. Om aan de bak te blijven werkt Hendrik onder meer als bediende, portier en schilder op diverse plekken in het land, om uiteindelijk eind 1888/begin 1889 in Amsterdam te belanden waar hij zich opdringt aan een recent gescheiden vrouw, Catharine Schermeljé. Op een slinkse manier maakt hij haar 1200 gulden afhandig, om zich daarna snel weer uit de voeten te maken. De juffrouw berooid achterlatend. Het is een van de eerste misdrijven waar Hendrik de Jong in voorkomt. Hij is dan 27 jaar oud. 

Het is dezelfde periode dat Hendrik Catharine Schermeljé belazert, als dat Jack the Ripper de moorden in Londen pleegt. Het is dan ook nooit aangetoond dat Hendrik rond diezelfde tijd in Londen was als dat Jack the Ripper actief was, wat de theorie over zijn dubbele identiteit nóg minder aannemelijk maakt. 

Via een advertentie in een Amsterdamse stadskrant komt Hendrik de Jong aan een nieuwe vrouw, de 17-jarige Antje Deinema. Met haar treedt hij in 1889 in het huwelijk. Haar moeder weet hij na de huwelijksreis 6000 gulden afhandig te maken, maar de vrouw ruikt onheil, schakelt de politie in en Hendrik wordt veroordeeld tot drie jaar gevangenis. In 1892 komt hij weer vrij, verhuist naar Tilburg en doet zich onder meer voor als schilder. Hij bezoekt, altijd in het zwart gekleed, diverse sociëteiten en herbergen en komt weer een nieuwe liefde tegen, de hoteliersdochter Margareta. Hij ontfutselt 100 gulden van zijn aanstaande schoonvader, valt door de mand, neemt de benen en vertrekt dat zelfde jaar nog als steward op een Engels schip van IJmuiden naar Middlesborough, waar de associatie met Jack the Ripper begint. 

Hendrik, die dikwijls kwalen verzon rondom zijn (psychische) gezondheid wordt op een van de overtochten betrapt op het smokkelen van sigaren. Hij verzint naar alle waarschijnlijkheid een astmatische aanval, belandt in het ziekenhuis en ontmoet de Britse verpleegster Sarah Anna Juett. Hij trouwt met haar, vertrekt met haar naar Nederland, doet zich voor als hoteleigenaar van het Arnhemse hotel Sluis, waarna Anna Spoorloos uit het niets spoorloos verdwijnt. Op 7 juli 1893 wordt ze het laatst levend gezien, in de omgeving van Renkum. Ze zijn dan nog geen maand getrouwd. 

Bijna direct na haar vermissing ontmoet Hendrik de dan 40-jarige Maria Schmitz, met wie hij in augustus een reisje naar Engeland maakt. Eind augustus verdwijnt ook zij spoorloos. Ze wordt voor het laatst gezien in de bossen bij Bussum. Het is dan 1893. In 1905 wordt er een skelet gevonden in de bossen, waarvan vermoedt wordt dat het Schmitz is. Aangetoond wordt het echter nooit. 

Uiteindelijk wordt Hendrik opgepakt op verdenking van de moord op de Britse Sarah Anna, maar hard bewijs wordt er nooit gevonden. Hendrik wordt wel veroordeeld voor de 100 gulden die hij ooit stal van een van zijn aanstaande schoonvaders. In 1897 komt hij weer vrij, maakt weer een vrouw het hof, verdwijnt weer en duikt op in Gent waar in juli 1898 een dubbele moord plaatsvindt. Hendrik de Jong wordt verdacht, omdat hij eerder zijn avances losliet op een van de twee vermoorde vrouwen; de 25-jarige dienstbode Jeanne Pauwels. 

De politie start een opsporing en Hendrik wordt bij verstek tot de dood veroordeeld. Sinds de moord loopt echter ieder spoor naar de Jong dood, totdat een brief van Hendrik bij zijn advocaat belandt, gepost in de Amerikaanse stad Philadelphia. Het lijkt er dus op dat Hendrik naar de dan nog onderontwikkelde Verenigde Staten is gevlucht. ,,Of hij de brief zelf heeft gepost, dat is niet bekend. Hij kan het ook hebben laten posten", vertelt Droog. ,,Maar hij sprak goed Engels, dus het kan goed zijn dat hij de boot naar New York heeft genomen. En omdat hij niet bepaald een succesvol oplichter was - hij belandde vanwege oplichterij steeds weer in het cachot - is de kans groot dat hij ergens in een Amerikaanse gevangenis onder een ons onbekende naam gestorven is, ergens tussen 1899 en 1940."