Direct naar artikelinhoud

Laten we samen zorgen dat het milieu weer stoer wordt

Het hele landbouwsysteem is gericht op 'meer, groter, goedkoper'. Het roer moet drastisch om.

Jan Overesch.

Slecht nieuws dezer dagen. Na bodem-, lucht- en watervervuiling, zwarte mest, fipronil, fosfaatoverschrijding, gesjoemel met wegbermen, mestfraude nu weer dit.

Is dit nou de druppel die de emmer doet overlopen? Al heel lang lees en zie je de gevolgen voor het milieu, bodem en water als gevolg van onze manier van landbouw plegen. Willens en wetens worden boeren opgepept door de Wageningen UR, banken, zuivelfabrieken, fokkerijorganisaties, landbouwmedia en voerverkopers om de grenzen verder te verleggen richting megalandbouw.

De boer uitmelken

Ook politici van CDA, VVD en D66 kunnen er wat van in deze. Afnemers betalen nauwelijks de kostprijs. Door de boer uit te melken gaat hij denken dat uitbreiden en intensieve landbouw de enige manier is om, koste wat het kost, te overleven.

Zuivelfabrieken als FrieslandCampina faciliteren dit en 'belonen' nu alleen grote boeren met bijvoorbeeld zonnepanelen of zelfs mestvergisters. Dit alles om de hoge producties en lage kostprijs voor hun grondstoffen veilig te stellen en de boeren nog verder te ketenen ten gunste van eigen gewin.

Steeds werd en wordt er geroepen: meer, efficiënter, groter en goedkoper. Nederland moet de wereld voeden! Mooi niet: door deze manier van denken wordt landbouwgrond die landbouweconomisch nog geen tienduizend euro waard zou zijn, voor tot wel 120 duizend euro verkocht. Hierdoor krijg je een nog intensievere bewerking en roofbouw van de bodem, met uitbuiting en landschapspijn als gevolg.

Steeds werd en wordt er geroepen: meer, efficiënter, groter en goedkoper. Nederland moet de wereld voeden!

De ratrace gaat door

Al lang is de grens van het toelaatbare gepasseerd, nog steeds gaat de ratrace door. Erfbetreders als banken, voorlichters, voer-, kunstmest- en gifverkopers gaan ongeremd verder met het oppeppen van de boeren met ernstige gevolgen voor het milieu, water en bodem, akker- en weidevogels, bijen, patrijzen, mieren, enz. Is dit het failliet van de Nederlandse industrie-landbouw? Wordt het nu voor iedereen zichtbaar dat het anders moet?

Schijnbaar niet: landbouwmedia, politiek en erfbetreders doen al een poging het af te schuiven als een vergissing, 'het is ook zo ingewikkeld'. Zij willen de megalandbouw in stand houden en roepen: wat zijn jullie boeren goed bezig; Nederland is de tweede exporteur van de wereld. Ze pleiten voor behoud van Roundup en neonicotinoïden. Ze vergeten erbij te vertellen waarvan dit ten koste gaat.

De huidige intensieve, niet grondgebonden landbouw waarbij veel voer wordt geïmporteerd en waarna vlees, zuivel en eieren weer voor 80 à 90 procent de grens overgaan, loopt al langer tegen zijn grenzen aan. De overtollige mest blijft achter in Nederland en gaat in een vergister of verbrandingsoven. Deze mest is waardevolle grondstof voor de akker in Verweggistan waar het voer geteeld is. Daar moeten de eventuele stallen ook staan, regionaal produceren. Ook voor het milieu, bodem, water en biodiversiteit heeft dit ernstige gevolgen. En de controle is niet te doen, zoals al lang blijkt. Nieuw schandalen zullen volgen.

Wat moet er gebeuren? Wie durft er verder te kijken? Er zal een totaal andere manier van denken moeten komen, zowel in de politiek als in de landbouw zelf: het systeem moet op de kop. Een totaal ander bestuur. De huidige besturen kijken alleen naar korte-termijnrendement en stimuleert intensieve niet-grondgebonden landbouw. Landbouworganisatie LTO lijkt wel een belangenbehartiger van de toeleverende industrie. LTO zal net als de landbouw flink op de schop moeten.

Ook scholen en kennisinstellingen spelen een rol. Ze maken jonge boeren van meet af aan vertrouwd met mega-intensieve landbouw.

Daarnaast spelen provinciale en gemeentelijke overheden een rol. In hun ruimtelijke ordeningen en bestemmingsplannen is veel plek voor de grootschalige megalandbouw.

Dan is er de retail, die maar op een trom slaat: 'De laagste prijs', of: 'Nu nog goedkoper'. Die boodschap wordt de consument ingeprent. Zo wordt de burger meegezogen in het systeem.

Er zal een totaal andere manier van denken moeten komen, zowel in de politiek als in de landbouw zelf

Verantwoordelijkheid nemen

Ook consumenten zijn aan bod. Die kunnen hun verantwoordelijkheid nemen door massaal te kiezen voor ander voedsel, biologisch voedsel. De biologische manier van productie stelt de boer in staat in harmonie met de natuur en met de aarde om te gaan. Grondgebonden landbouw: niet meer dieren houden dan dat je voer kan telen op jouw eigen land. Het voer van het land gaat naar de dieren, de mest van de dieren gaat naar het land. Dit alles zonder gif en kunstmest en geen gesleep met dieren.

Het is de enige te controleren manier van duurzaam voedsel produceren waarbij ons nageslacht geen rekening krijgt gepresenteerd voor de vervuiling door voorouders. Zo nemen burgers en boeren gezamenlijk verantwoordelijkheid voor gezonde voedselvoorziening.

Consument kan verantwoordelijkheid nemen door te kiezen voor ander voedsel

Gevarieerder landschap

Ook zorgt de biologische boer voor een veel gevarieerder landschap waar bloeiende graslanden, kruidenrijke akkers en prachtige houtsingels weer een plek krijgen. Daar waar weer plek en voer is voor weidevogels, zoogdieren, bijen, vlinders, enz. Een landschap waarin het goed toeven is. Dit is ook veel mooier voor de boer. Hij kan zich weer uitleven in zijn vak. De boerenbedrijven worden weer evenwichtiger. Er is weer toekomst voor onze kindskinderen.

Laten we samen zorgen dat het milieu weer stoer wordt, en niet de megastallen. De natuur werkt perfect maar wij verzieken haar steeds. Behandel de natuur als je vriend: die vergiftig je niet.

Jan Overesch is biologisch boer te Raalte.