Verdoof een plant, en ze wordt bewusteloos. Hebben planten dan een bewustzijn?
Planten groeien naar het licht, doen aan fotosynthese, drinken water, en vormen een belangrijke voedselbron. Maar hebben ze ook een bewustzijn? Een recente studie in Annals of Botany, waarover The New York Times bericht, doet uitschijnen dat planten niet zo erg van dieren verschillen als we aannemen.
Eerder werden bij planten al tekenen van intelligentie waargenomen. Onder slechte omstandigheden lijkt de erwtenplant in staat om risico's in te schatten. De venusvliegenvanger lijkt te kunnen inschatten wanneer insecten haar val activeren. En planten kunnen communiceren met elkaar en met rupsen.
Een studie heeft nu aangetoond dat planten plaatselijk verdoofd kunnen worden met verschillende anesthetica, waaronder de soorten die gebruikt worden bij operaties. De inzichten van de studie kunnen artsen meer leren over veelgebruikte verdovende middelen. Maar het onderzoek onderstreept ook dat planten complexe organismen zijn, die misschien niet heel erg verschillen van dieren.
Slaapstand
De onderzoekers zetten erwtenplanten in een serre met ether, weekten de wortels van de gevoelige plant en zaailingen van tuinkers in lidocaïne en registreerden de elektrische activiteit van de cellen van een venusvliegenvanger onder invloed. Een uur later reageerden de planten niet meer op prikkels en gingen de zaailingen in slaapstand.
Toen de verdovende middelen uitgewerkt waren, leek het alsof er nooit iets gebeurd was en keerden de planten terug naar de orde van de dag. Het was alsof hun bewustzijn terugkeerde, iets waarvan we doorgaans aannemen dat planten het niet bezitten.
"Planten zijn geen robots, die alleen maar reageren op prikkels", zegt co-auteur van de studie Frantisek Baluska, bioloog aan de universiteit van Bonn. "Het zijn levende organismen met hun eigen problemen. Je kan het misschien vergelijken met mensen die pijn of plezier voelen. Om door dit complexe leven te kunnen navigeren, moeten ze een kompas hebben."
Bewustzijn
Wetenschappers wisten al dat anesthetica met verschillende chemische elementen pijn kunnen verzachten of activiteit kunnen verminderen bij planten en dieren, zelfs bij bacteriën. Maar hóe ze ons onbewust maken is na meer dan een eeuw gebruik nog steeds niet heel duidelijk.
De nieuwe studie kan daar meer duidelijkheid over scheppen. Volgens de onderzoekers veranderen de fysieke eigenschappen van celmembranen onder invloed van verdovende middelen. Door druk toe te passen op de cellen, keert het effect om.
Membranen spelen een belangrijke rol in het overbrengen van boodschappen van de ene cel naar de andere, die leiden tot actie of beweging. Volgens sommige wetenschappers is het die elektrische activiteit die bij mensen bijdraagt tot het bewustzijn.
Als de elektrische activiteit ook bij planten verstoord wordt door verdovende middelen, waardoor ze bewusteloos worden, betekent dat dan ook dat ze een bewustzijn hebben? "Niemand kan die vraag beantwoorden, omdat je het ze niet kan vragen", aldus Baluska.