Geheime stukken gaswinning: rol van Staat groter dan gedacht
De rol van de Nederlandse Staat bij de gaswinning is veel groter dan tot nu toe altijd gedacht. Dat blijkt stukken die vanaf de ondertekening in 1963 altijd geheim zijn gebleven. Sijbrand Nijhoff, een strijdvaardige boer uit Zijldijk, speelde de stukken door aan het Dagblad van het Noorden. Twee hoogleraren bekeken de overeenkomst. ,,De Staat zit er tot haar nek toe in."
De inhoud van de overeenkomst is altijd geheim gebleven, ook leden van de Tweede Kamer kregen in het verleden geen inzicht in de stukken. Tijdens het gasdebat gaf minister Eric Wiebes onlangs wel aan de stukken openbaar te willen maken, maar dat niet te mogen. ,,Daar hou ik niet van, maar dat is contractueel zo vastgelegd."
Hoe Nijhoff en zijn advocaat Marco Kalmijn zelf aan de stukken zijn gekomen, is niet bekend. De twee vinden dat Groningers het recht hebben om te weten welke partijen verantwoordelijkheid dragen.
Elkaars gevangene
In de stukken wordt uiteengezet hoe de exploitatie van het Groningse gasveld zal verlopen. Er blijkt dat de NAM samen met de voorlopers van Shell en ExxonMobil (Esso) de Nederlandse overheid na de overeenkomst nog een brief stuurden. Zij bedanken daarin toenmalig minister De Pous en schrijven dat ze de 'maatschap' die is aangegaan zien als een 'concessionaris-naamloze vennootschap' met twee aandeelhouders; de Staatsmijnen en de NAM.
Dat detail is belangrijk, want daarmee is de Staat feitelijk een aandeelhouder van een vennootschap die het gasveld exploiteert. Hoogleraar bestuursrecht Herman Bröring van de Rijksuniversiteit Groningen zegt daarover tegen DVHN dat de Staat er zo 'tot haar nek toe in zit'.
Bröring wijst er verder op dat de overeenkomst duurt tot het gasveld is uitgeput. „Je zou verwachten dat de overheid een slag om de arm wil houden", zegt hij. Maar uit de overeenkomst blijkt dat deze niet kan worden opgezegd. ,,De partijen zijn zo elkaars gevangene."
Aansprakelijk
Volgens de advocaten van boer Nijhoff betekent de 'side letter' waarin de vennootschap wordt besproken dat de Staat mede-exploitant van het Groningse gasveld is. Die brief maakt volgens advocaten Marco Kalmijn en Marcella Spithoff de Staat verantwoordelijk voor de gevolgen van de gaswinning.
Ook hoogleraar ondernemingsrecht Loes Lennarts van de Rijksuniversiteit Groningen stelt dat de rol van de Staat groot blijkt te zijn. ,,Hetzelfde morele appel dat nu op Shell wordt gedaan, moeten we dus ook op de overheid doen."
De tot voor kort geheime stukken zijn nu online in te zien.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
62
Goede Vrijdag is officiële feestdag, toch moeten veel mensen werken: ‘We zijn geen koploper in vrije dagen’
-
Phishing-alarm, test nu of jouw gegevens circuleren onder criminelen
De recherche heeft 7,3 miljoen e-mailadressen onderschept bij criminelen, die ze gebruikten om mensen digitaal te beroven. Grote kans dat ook jouw e-mailadres hierbij zit. Zeven tips om phishing te herkennen. -
Schadeprotocol Groningen klaar: Staat handelt bevingsschade af
Groningers die gedupeerd zijn door aardbevingsschade die veroorzaakt is door de gaswinning kunnen vanaf 19 maart bij de Staat aankloppen voor een vergoeding. Dat staat in het nieuwe schadeprotocol waarover het Rijk, regionale overheden en belangenverenigingen het vandaag eens zijn geworden. -
Goldband trapt op de rem en treedt deze zomer maar één keer op in Nederland
Na een bomvolle festivalzomer van 2023 en hits als Stiekem en Noodgeval hoorde het publiek de laatste tijd even iets minder van Goldband. Nu is de Haagse band terug met een kersverse single, maar dat betekent geen aftrap van opnieuw een drukke zomer. Sterker nog, Goldband zal slechts op één groot festival in Nederland te zien zijn. ,,We willen echt ons moment pakken”, zegt Boaz Kok.Den Haag -
PREMIUM
Deze voedselsoorten dreigen te verdwijnen: ‘We hebben een heel fragiel systeem gecreëerd’
De Britse radiomaker Dan Saladino is gefascineerd door voedselsoorten die dreigen te verdwijnen en de mensen die ze proberen te redden. Zijn bekroonde boek Eating to Extinction is nu vertaald naar het Nederlands. ,,We hebben de afgelopen eeuw een heel fragiel voedselsysteem gecreëerd.”Amsterdam
-
PREMIUM
Wanneer is te veel sporten gevaarlijk? Cardioloog legt uit wat een sporthart is en welke risico’s er zijn
-
-
-
Boycot
Actievoerders ook hier solidair met Palestina: ‘bloeddadels’ en Big Macs in de ban
Starbucks en McDonald’s zijn sinds de oorlog tussen Israël en Hamas de gebeten hond. Pro-Palestijnse activisten boycotten de ketens vanwege hun vermeende steun aan Israël. Dat merken de concerns in de portemonnee; vooral in het Midden-Oosten liggen de verkopen lager. In Nederland worden de Israëlische dadels door sommigen niet meer gepruimd. -
299
Bijna helft van werkenden houdt het niet vol tot pensioenleeftijd
Bijna de helft van de werkenden houdt het niet vol tot pensioenleeftijd door te werken. Als de pensioenleeftijd naar 70 jaar gaat, vreest twee derde eerder uit te vallen. Maar eerder stoppen met werken is financieel onhaalbaar voor de meesten.
-
Staatstoezicht: Breng gasproductie met bijna helft terug
-
Schoonmaaktip
Je huis weer ‘lenteproof’: maak deze fout niet met je vitrage
Weg met de winterdip en hallo schone lei: de voorjaarsschoonmaak staat voor de deur. Met deze praktische tips van schoonmaakexpert Marja Middeldorp wordt jouw huis weer spic en span. -
-
Miljardenclaim NAM dreigt bij terugschroeven gas