Opinie op Zondag: 'Kalifaat van Khamenei is over zijn houdbaarheidsdatum; volk van Iran is niet langer bang'

Het volgende citaat zou door Vladimir Poetin uitgesproken kunnen zijn toen hij op 1 november 2017 in Teheran een antieke Koran cadeau gaf aan Khamenei: 'Door uw uitmuntende leiderschap, is Iran een eiland van stabiliteit in een van de meest roerige gebieden in de wereld. Dat is dankzij uw persoon, uw leiderschap en de grote liefde, respect en bewondering die uw volk voor u heeft.' 

Feitelijk is dit een deel van de tafelrede van Jimmy Carter op zaterdag 31 december 1977. De toenmalige Amerikaanse president sprak in Teheran tijdens het staatsdiner dat de Sjah voor hem had georganiseerd. Precies negen dagen later, op maandag 9 januari 1978, vond de eerste grote demonstratie tegen de dictatuur van de Sjah plaats. De vervolgprotesten tegen het gewelddadige optreden van ordetroepen, leidden uiteindelijk tot de revolutie van 11 februari 1979.

Amper veertien maanden na Carters speech waren de ayatollahs in Iran aan de macht. Om hen te paaien, weigerde Carter de doodzieke voortvluchtige dictator de toegang tot Amerika.

De Perzische schijn kan behoorlijk bedriegend zijn voor westerse ogen. Ook anno 2018 blijft de kolkende vulkaan van woede onder de maatschappelijke oppervlakte onzichtbaar voor wie door een westerse cultuur-relativistische bril kijkt.

Een goed voorbeeld is de verslaggeving van de recente protesten door de NOS, die op mij soms overkwam als eerder geïnspireerd door de persberichten van het bewind dan als een poging om de beweegredenen van de demonstranten te belichten. Er klonk weemoed in door over de vermeende stabiliteit van het tirannieke bewind. Demonstranten werd verweten dat ze de vuilnisbakken in brand hadden gestoken (tegen traangas).

Volle kerkers

Op dit moment zijn de kerkers van Khamenei overvol met vele duizenden politieke gevangenen. Hun families protesteren dagelijks voor de poorten van de gevangenissen. Sporadisch komen er berichten naar buiten van folteringen, van gedetineerden die gedwongen onbekende medicijnen toegediend krijgen en van jongeren die daaronder bezwijken. In het vocabulaire van het despotische regime hebben ze zelfmoord gepleegd door zichzelf op te hangen. En dat kwam dan doordat ze verslaafd waren en in de gevangenis niet aan drugs konden komen. Tegelijk worden hun families onder huisarrest geplaatst om te voorkomen dat er foto's naar buiten komen van sporen van folteringen en verminkingen.

Met het einde van het laffe Midden-Oosten beleid van Obama, voelt het wankele kalifaat van Khamenei ook de gure geopolitieke tegenwind recht in het gezicht. Het verschil kan niet beter worden weergegeven dan het beeld van Federica Mogherini, die op 5 augustus 2017 namens de EU in Teheran met een hoofddoek op lachend met de baardmannen selfies maakte. Zet dat tegenover de donderspeech van de Amerikaanse VN-ambassadeur Nikki Haley op 5 januari 2018 in de Veiligheidsraad.

Elke golf van straatprotesten verhevigt de windkracht tegen de fascistoïde ayatollahs. Overheden hebben een verhaal nodig richting de bevolking om zich te legitimeren. Op dat verhaal worden de afspraken en gedragsregels gebaseerd tussen een overheid en de bevolking. In een democratie kan de bevolking daar wijziging in brengen. Die weg is in een gewone 'huis-tuin-en-keuken'-dictatuur al afgesloten, laat staan in een totalitair regime waar de overheid grip wil houden op alle facetten van het leven van de bevolking.

Middeleeuws

Gelijk aan het Europese nationaalsocialisme en -communisme legt de islamitische staat van de ayatollahs al 39 jaar de eigen Middeleeuwse normen op aan de bevolking. Wie zich daar niet bij neerlegt, ziet de consequenties tegemoet. Tegelijk poogde het regime - tot afgelopen maand - de ontevredenheid daarover te kanaliseren met een poppenkast van 'hervormingen' door pionnen vanuit het systeem zelf. De grote en onomkeerbare stap die richting het eindspel is gezet, is dat deze list niet meer werkt.

Tergend langzaam komt het kantelpunt dichterbij voor een radicale verandering. Een breed palet van alle lagen van de bevolking wijst nu het gehele systeem en zijn islamitische ideologie af. Men wil de islam terug in zijn hok om weer eens een persoonlijke overtuiging te worden voor wie in fabeltjes wil geloven. Het feit dat de bevolking openlijk alle pionnen van het bewind, met de schuilnamen als 'hervormingsgezind', 'gematigd' of 'hardliner', vervloekt en afwijst, betekent dat de historische houdbaarheidsdatum van dit regime als geheel ten einde is gekomen.

Een goed voorbeeld uit de recente geschiedenis is de dodelijke hartstilstand van het communisme achter het IJzeren Gordijn. Het verschil is wel dat men daar niet bij elk protest met een mitrailleur op de demonstranten schoot. Dat de revolutionaire garde van Khamenei dat wel doet, kan enig uitstel brengen door de bevolking tijdelijk terug het huis in te jagen. Maar op de lange termijn zal er geen afstel zijn, doordat de toegenomen woede zal leiden tot nieuwe golven van protest. En nog belangrijker: doordat de angst die al decennia het kalifaat van Khamenei karakteriseerde nu wel voorgoed is verdwenen.

_{Keyvan Shahbazi is publicist en is als cultureel psycholoog verbonden aan de Politieacademie.}