Oekraïense ‘fascisten’ willen de orde op straat bewaken

Het was een dreigend gezicht, de zeshonderd jonge mannen in gevechtstenue, met de Oekraïense nationale drietand op de borst en de gezichten half bedekt, die afgelopen zondag door de straten van Kiev marcheerden. Na een semi-militaire ceremonie op het centrale Maidan-plein werden de mannen ingezworen als leden van de ‘Nationale Brigade’ en beloofden zij plechtig de „Oekraïense orde” te zullen bewaken.

Op Facebook verscheen een gelikte, met drones geschoten video van de parade, met de begeleidende tekst: „Wij zullen niet aarzelen om onze kracht in te zetten voor een openbare orde die welvaart zal brengen in Oekraïense families”.

Lokale mensenrechtenorganisaties zijn bezorgd. De vorig jaar opgerichte Nationale Brigade komt voort uit het paramilitaire Azov-bataljon, dat niet alleen bekendstaat om zijn fascistische sympathieën en symbolen, maar ook verdacht wordt van mensenrechtenschendingen in Oost-Oekraïne.

Azov richtte in 2016 een eigen politieke partij op, onder leiding van de ultranationalistische oud-commandant en parlementariër Andrii Biletsky, door zijn aanhang de ‘witte Führer’ genoemd. Biletsky zit sinds 2014 in het Oekraïense parlement, waar hij samenwerkt met de ultrarechtse partijen Svoboda en Rechtse Sektor. De drie partijen leiden politiek een marginaal bestaan. Bij nieuwe parlementsverkiezingen, gepland voor volgend jaar, zouden zij gezamenlijk onder de kiesdrempel blijven steken, zo blijkt uit peilingen van oktober 2017. Ook wordt gesteld dat Biletsky goede banden onderhoudt met de minister van Binnenlandse Zaken, Arsen Avakov, en zijn partij Volksfront. Volksfront, van oud-premier Jatsenjoek, zou volgens de peiling minder dan 3 procent halen.

Diezelfde Avakov nam dinsdag in een verklaring afstand van de Nationale Brigade en van paramilitaire organisaties in het algemeen. Hij stelde de beweging te zullen beschouwen als een reguliere maatschappelijke organisatie, zolang deze „geen grenzen overschrijdt of zich zal opstellen als een alternatieve politiemacht”.

Drank en drugs

Een telefoontje naar het nummer op de website van de Nationale Brigade leert dat de groepering zich weinig lijkt aan te trekken van de minister. „Wij handelen naar ons eigen inzicht en zullen de orde herstellen, los van wat de minister daarvan vindt”, aldus een zegsman die zijn naam niet wilde noemen.

Maar het hoofd van de Kievse afdeling, Sergej ‘Matsoecha’, vertelt per telefoon dat de beweging „naar de wet zal handelen” en „zal optreden waar de politie het laat afweten”. Hij doelt op de illegale handel in drank en drugs en de aanpak van gokhallen. Van neonazistische of fascistische sympathieën bij de groep is volgens hem geen sprake. „Mensen die zeggen ‘u bent een fascist’, die liegen.”

Het is de vraag of de beweging daadwerkelijk bijdraagt aan de veiligheid op straat. Op sociale media verschenen de afgelopen dagen filmpjes van opstootjes tussen de nieuwe ‘brigadiers’ en de politie.