Er zou nu achter de schermen diplomatieke toenadering zijn tussen Nederland en Turkije. Goed om de spanning te verminderen?

'Het is altijd goed te streven naar normale relaties, maar in deze kwestie zijn de omstandigheden abnormaal: een illegale actie van het Turkse leger in Afrin, in het noorden van Syrië, waarbij een Navo-bondgenoot tegenover andere bondgenoten staat. Nederland bombardeert zelf in Syrië.

'Ten tweede is de situatie wat betreft de mensenrechten in Turkije alleen maar verslechterd. Weer zijn tientallen mensen opgepakt en het gaat maar door. Democratie is een belangrijk onderwerp voor Nederland en de EU in gesprekken met Turkije, en daar is ook geen vooruitgang. Ik begrijp niet wat Zijlstra hiermee wil bereiken. Ik weet natuurlijk niet wat er achter de schermen allemaal is besproken. Maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat Zijlstra zich voor het karretje van Erdogan laat spannen.

'In Afrin worden bondgenoten in de strijd tegen terreur gebombardeerd; er zijn tientallen onschuldige slachtoffers gevallen. Het laatste nieuws is dat het Turkse leger daar wordt geholpen door strijders die gelieerd zijn aan Al Qaida. Het is een explosieve situatie.'

Wat zou de minister dan moeten doen, volgens u?

'Nederland moet de inval van Turkije in Noord-Syrië veroordelen als agressie in strijd met het internationaal recht. Dat moet stoppen en er moeten goede onderhandelingen over vrede in Syrië beginnen. Dat heb ik eerder ook aan de minister gevraagd. Donderdag is er weer een debat waar de kwestie aan bod komt.

'De Nederlandse houding is een klap in het gezicht van de Turkse burgers die zich inzetten voor de mensenrechten. We hebben ons al afhankelijk gemaakt van Erdogan met de vluchtelingendeal. Het is niet fraai. Ik zou zeggen: we moeten niet van het pad af raken. Vóór de verkiezingen was Nederland dapper tegenover de regering-Erdogan. We moeten op basis van mensenrechten, democratie en vrijheid van meningsuiting toenadering tot Turkije blijven zoeken. En Nederland moet vanuit de positie in de Veiligheidsraad het internationaal recht als uitgangspunt nemen.

'Vanuit Erdogan gezien is de inval in Syrië verklaarbaar: hij staat niet zo sterk meer als voorheen en zo kan hij inspelen op ultra-nationalistische gevoelens. Hem daarin steunen of in ieder geval stilzwijgend de operatie in Afrin toestaan, zal alleen maar leiden tot escalatie.'

Waarom veroordeelt Zijlstra het Turkse offensief niet?

'De situatie in Afrin is vreselijk, maar een veroordeling zal niets oplossen. Het klinkt misschien prachtig maar de moraal werkt hier contraproductief. Wij zijn een muis die praat tegen een olifant. Erdogan veroordelen zou geen effect hebben. Militair maken Erdogan en Rusland daar de dienst uit.

'Het luchtruim in Afrin wordt beheerst door Poetin. Hij is een briljant strateeg. Hij steunt Assad en tegelijkertijd zoekt hij toenadering tot Erdogan, die daarop ingaat. Poetin schaakt op meerdere schaakborden tegelijk. Rusland is de enige die op militair vlak echt invloed heeft in dat gebied.

'Zowel Rusland als de VS gedoogt de Turkse aanvallen. Het is te hopen dat Erdogan daarmee stopt en dat vredesonderhandelingen kunnen starten. Maar dat gebeurt pas als de militaire posities op de grond uitzichtloos worden. Erdogan maakt handig gebruik van het militaire machtsvacuüm dat door Obama en nu ook door Trump is gecreëerd en waarbij Poetin voordeel heeft.

'Misschien houdt Erdogan zich in en gebruikt hij de aanvallen enkel voor zijn binnenlandse politiek. Hij heeft geen baat bij totale oorlog met de Koerden. Dat kost veel geld en daarbij vallen veel doden.'

Maar als een veroordeling geen effect heeft, kan Zijlstra het toch net zo goed wel doen?

'Er zit achter dat iedereen met Erdogan in gesprek wil blijven in de hoop hem te bewegen om niet nog meer gebied te bestoken. Het helpt dan niet als je hem eerst veroordeelt. Dat is een diplomatieke wet. Als de VS en de EU vanuit een moreel standpunt zeggen: wij veroordelen dit, dan heb je geen enkele invloed meer op Erdogan.

'Ik heb het gevoel dat Erdogan weer een betere relatie met Nederland wil. Turkije heeft namelijk belangrijke economische handelsbetrekkingen met Nederland, er wonen veel Turken in ons land en bovendien heeft Erdogan bondgenoten nodig. Zijn buitenlandse politiek in het Midden-Oosten is namelijk vastgelopen nu Assad aan de winnende hand is.

'Nederland heeft een groot conflict gehad met Turkije en wil de relatie graag normaliseren. Op de vreselijke situatie in Afrin hebben wij geen enkele invloed.'