Associated Press

Legt geheim memo een bom onder Rusland­onderzoek in VS?

President Trump heeft zonet een geheim memo vrijgegeven waardoor de onafhankelijkheid van de FBI in vraag wordt gesteld. Dat zou gevolgen kunnen hebben voor de geloofwaardigheid van speciaal aanklager Robert Mueller, die de banden van de Trumpcampagne met Rusland onderzoekt.

analyse
Tom Van de Weghe
Tom Van de Weghe is buitenlandjournalist bij VRT NWS en was correspondent in de VS.

Een vier pagina's lang memo houdt Amerika al weken in de ban. Het is opgesteld door de Republikein Devin Nunes, die voorzitter is van de inlichtingencommissie van het Huis van Afgevaardigden. De precieze inhoud van het memo is nog niet bekend, maar het zou erop neerkomen dat het ministerie van Justitie zijn macht heeft misbruikt om een medewerker van het campagneteam van Trump af te luisteren.

Volgens de Republikeinen had de FBI de campagnemedewerker niet mogen bespioneren, omdat de beslissing was genomen op basis van het beruchte Trump-rapport van de voormalige Britse spion Christopher Steele. De Brit werkte voor een privaat onderzoeksbureau dat was ingehuurd door de Democraten om in volle verkiezingstijd het campagneteam van Trump door te lichten.

Zware fout

Steele schreef in zijn rapport dat er tijdens de verkiezingscampagne voortdurend contact was tussen medewerkers van Trump en de Russische overheid, en dat Trump chanteerbaar zou zijn omdat de Russische regering gevoelige informatie over hem bezit. Steele zou de FBI bij het overhandigen van zijn onderzoeksresultaten ook hebben ingelicht dat hij betaald werd door de Democratische partij. 

Maar volgens het memo zou de FBI hier niets van gezegd hebben, toen aan een bevoegde speciale rechtbank (een zogenoemde Fisa Court) toestemming gevraagd werd om de Republikeinse campagnemedewerker te mogen afluisteren. En daar heeft de FBI een zware fout gemaakt, concluderen de Republikeinen.

"Bijzonder roekeloos"

FBI-directeur Christopher Wray heeft al verklaard dat hij ernstig bezorgd is over de juistheid van het memo. Het dreigt volgens hem de indruk te geven dat de dienst vooringenomen is tegen president Trump. Bovendien zou er belangrijke informatie zijn weggelaten die de FBI niet kan aanvullen wegens het geheim van het onderzoek, en dat brengt de binnenlandse veiligheid in gevaar. Ook het ministerie van Justitie noemde het vrijgeven van het memo eerder al "bijzonder roekeloos". 

De Democraten geloven dat het een zet is van de Republikeinen om de FBI in verlegenheid te brengen en vooral bedoeld is om het onderzoek van speciaal aanklager Robert Mueller naar Russische inmenging bij de verkiezingen te laten ontsporen. Mueller klaagde intussen al vier ex-medewerkers van het campagneteam van Trump aan. Hij liet ook onder meer gewezen Nationaal Veiligheidsadviseur Michael Flynn bekennen dat er wel degelijk contacten waren geweest met Russische functionarissen die eerst werden vezwegen.

Schaduwgevecht

Het hele Ruslandonderzoek blijft natuurlijk een doorn in het oog van de president, zeker nu het net zich rond hem en zijn familie lijkt te sluiten. Mueller had al te kennen gegeven dat hij binnenkort ook de president wil ondervragen. Trump heeft dat verzoek niet afgewezen, maar het is een publiek geheim dat hij liever verlost is van die lastpak Mueller. Afgelopen week raakte nog bekend dat hij er in juli al aan dacht om de speciale aanklager te ontslaan, maar hij werd tegengehouden door een raadgever. 

Om hun president te beschermen wordt in Republikeinse kringen al maanden een schaduwgevecht gevoerd tegen Mueller en de FBI. Het zou de bedoeling zijn om vooral twijfel te zaaien bij de Amerikaanse bevolking en de indruk te wekken dat het onderzoek tegen de president en zijn entourage partijdig is. Zo moet het eenvoudiger zijn om mogelijk negatieve resultaten van het onderzoek weg te wuiven.

Het beruchte memo lijkt uitgegroeid tot het ultieme wapen van de Republikeinen om de legitimiteit van het Ruslandonderzoek en Mueller onderuit te halen.

Ultiem wapen

De politieke polarisatie in de Verenigde Staten vreet intussen aan de rechtsstaat. Zowel het ministerie van Justitie als de FBI, ooit geroemd om hun onafhankelijkheid, deelt in de klappen. Eerder deze week stapte nog Andrew McCabe op, de onderdirecteur van de FBI. Hij zou volgens de Republikeinen partijdig zijn geweest omdat zijn vrouw voor de Democraten had meegedaan aan de verkiezingen en geld had gekregen van het Clintonkamp.

Het beruchte memo lijkt uitgegroeid tot het ultieme wapen van de Republikeinen om de legitimiteit van het Ruslandonderzoek en Mueller onderuit te halen. Begin deze week hebben de Republikeinen in de Inlichtingencommissie nog gestemd voor de vrijgave. Maar omdat het document nadien nog werd aangepast door de Republikein Devin Nunes beschouwen de Democraten dit als ongeldig. Ze eisen het ontslag van Nunes als voorzitter van de Inlichtingencommissie. 

President Trump had officieel tot vrijdag om te beslissen of het document openbaar werd. Net na zijn State of the Union dinsdagavond kon een microfoon opvangen hoe hij een Republikeins parlementslid verzekerde dat hij dat wel degelijk zou doen. "O yeah, maak je geen zorgen! 100 procent!" 

Videospeler inladen...

Meest gelezen