Eerste Kamer uiterst kritisch: Donorwet hangt aan zijden draadje
De Eerste Kamer is uiterst kritisch over de donorwet van D66. Nu ook de PvdA zich ertegen lijkt te keren, groeit de kans dat de wet het niet haalt.
Van de ingetogen sfeer eerder op de dag, was toen de avond viel weinig meer over in de Eerste Kamer. Bij het debat over orgaandonatie stonden op het laatst D66 en de PvdA lijnrecht tegenover elkaar. D66-Kamerlid Pia Dijkstra moet er rekening mee houden dat haar initiatiefwet voor ‘actieve donorregistratie’ het niet haalt in de Eerste Kamer.
Vooral de PvdA en CDA hadden harde kritiek op de plannen van D66. De PvdA was in de Tweede Kamer nog een sterke voorstander van een ander donorregister. Maar in de Eerste Kamer is de kritiek van de PvdA-fractie niet mals. Woordvoerder Jopie Nooren verweet Pia Dijkstra ‘zomaar wat te roepen’ en ‘onzorgvuldig’ te zijn over de gevolgen van de donorwet. Als zulke woorden vallen in de bedaagde Eerste Kamer, is een discussie hoog aan het oplopen.
Geen bezwaar
Sowieso gaat de Eerste Kamer meer tijd nemen: de stemming over de donorwet wordt uitgesteld. Eerst willen de senatoren nog extra uitleg van D66 over de positie van nabestaanden. Pia Dijkstra moet daarover iets op papier zetten, volgende week gaat het debat dan verder.
In het plan van D66 gaat Nederland de keuze voor orgaandonatie omdraaien. Wie donor wil worden, hoeft niets te doen. Wie dat niet wil, moet dat doorgeven. “Ik ben er diep van doordrongen dat dit een wet is die iedereen raakt”, zei indiener Pia Dijkstra.
De stemming is naar verwachting op zijn vroegst pas op 13 februari
De PvdA vindt dat nabestaanden in de nieuwe wet een te onduidelijke positie krijgen. Dat geldt vooral in de situatie dat hun familielid geen duidelijk ‘ja’ of ‘nee’ heeft gezegd op orgaandonatie. In de nieuwe donorwet van D66 geldt voor deze groep dat ook zij worden gezien als potentiële donor. “We weten niet wat mensen die niets doorgeven écht vinden”, zei PvdA-senator Jopie Nooten. “Hoe kan D66 dat gelijkstellen aan ‘toestemming geven’? Dat gaat veel te ver”.
De PvdA eiste harde toezeggingen, het liefst in de vorm van een juridisch verankerd vetorecht voor nabestaanden. Probleem is alleen: dat haalt de kern uit het D66-plan, want die partij hoopt juist dat met een ander donorsysteem meer mensen een beslissing nemen over orgaandonatie, zodat het minder vaak de familie is die voor de donorvraag komt te staan. D66 heeft in het wetsvoorstel opgenomen dat als nabestaanden twijfelen of iemand wel donor wilde zijn, zij dat ‘aannemelijk’ kunnen maken bij de artsen. Dan gaat de orgaandonatie niet door.
Onduidelijk
Ook het CDA, de een-na-grootste fractie in de Eerste Kamer, vindt de plannen van D66 op dit punt ‘onduidelijk’. De partij is sowieso kritisch over de meerwaarde van de donorwet. “Leidt dit wel tot meer donoren? Want het is nogal wat om inbreuk te maken op artikel 11 van de Grondwet, over de onaantastbaarheid van het lichaam”, zei CDA-woordvoerder Maria Martens. Het CDA ziet meer in alternatieve oplossingen voor het tekort aan donoren, zoals op het rijbewijs melden of iemand donor is.
Hulp voor D66 komt uit onverwachte hoek, van coalitiegenoot VVD, die in de Tweede Kamer juist overwegend tégen de donorwet stemde. VVD-senator Frank de Grave vindt dat de fracties van CDA en PvdA een veel te somber beeld schetsen van de donorwet. “De nabestaanden houden het laatste woord, net als nu. In de praktijk volgen artsen de wens van de familie.”
Extra donoren
De VVD is niet bang dat artsen orgaandonatie doordrukken als de familie daar emotioneel grote moeite mee heeft. “In de praktijk is de donorwet een betrekkelijk kleine verandering”, zei De Grave. Zijn fractie heeft vooral aarzeling over de vraag of een ‘ja, tenzij’-donorsysteem wel genoeg extra donoren oplevert, afgezet tegen de onrust over de invoering.
De fracties van VVD, PvdA en CDA zijn nog verdeeld. Pas bij de stemming zal blijken wat de 75 senatoren willen. Die stemming is, nu er volgende week weer gedebatteerd moet worden, naar verwachting op zijn vroegst pas op 13 februari. ChristenUnie en SGP zijn uitgesproken tegenstander van de nieuwe donorwet. De CU vindt de plannen van D66 ‘een glibberig pad om organen te oogsten, dat leidt naar dubieuze situaties’.
Pia Dijkstra moet vandaag de balans opmaken. Vallen CDA en PvdA nog gerust te stellen over de nabestaanden? D66 kan in elk geval rekenen op de stemmen van de SP, die in de Eerste Kamer nog het meest positief is over de donorwet, samen met GroenLinks, al zal bij die laatste partij één senator tegenstemmen.
Lees ook:
Bij voorbaat was het debat al beladen, zegt politiek verslaggeefster Wilma Kieskamp.
Voorstanders van Dijkstra's voorstel kunnen Spanje aanvoeren als lichtend voorbeeld.