In het najaar van 1945 waagde de burgemeester van de stad Groningen, Pieter Cort van der Linden, een poging. Hij had eerder al een gesprek gevoerd over Schiermonnikoog in Den Haag en kwam daar in een officiële brief aan het Nederlands Beheersinstituut (NBI) subtiel op terug.

Het NBI werd tegen het einde van de oorlog in het leven geroepen om na de oorlog ‘de vermogens te beheren van vijandelijke staten en personen’. De opbrengsten werden gezien als schadevergoedingen en herstelbetalingen aan Nederland. De archieven van het NBI - in het Nationaal Archief in Den Haag - zijn deze maand eindelijk opengegaan, na vele decennia vergrendeld en verzegeld te zijn geweest.

Einde van de oorlog

De burgemeester van Groningen greep het einde van de oorlog aan als natuurlijk moment om het over de (Friese) status van Schiermonnikoog te hebben. In zijn brief aan het NBI stelde de burgervader op 16 november 1945 voor de volledigheid nog maar even:

‘ ... dat Uw Instituut genegen was de gronden op het eiland aan de gemeente Groningen over te dragen opdat Groningen zoo spoedig mogelijk een aanvang zou kunnen maken met het werk om het eiland als behoorlijk recreatiecentrum voor de bevolking van de stad Groningen en voor de bevolking van andere steden van ons land tot haar recht te doen komen.’

Een aardige poging, maar deze zou mislukken. Een ‘behoorlijk recreatiecentrum’ is Schiermonnikoog uiteindelijk wel geworden, Gronings niet.

In de archieven van het NBI zitten veel meer pareltjes. In tot voor kort geheime documenten wordt onder meer uit de doeken gedaan hoe de Duitse graaf Bechtold Eugen von Bernstorff zijn geliefde Schiermonnikoog kwijtraakte en hoe de nakomelingen van NSB-kopstuk Anton Mussert achterbleven met schulden.

Zaterdag in de weekendbijlage Sneon & Snein en op lc.nl: Hoe de graaf Schiermonnikoog verloor.