Aan wiet kon je toch niet verslaafd raken? Dus wel. 5 vragen over cannabisverslaving

1. Wiet - dat was toch die onschuldige softdrug waaraan je niet verslaafd kon raken?

Dat werd vroeger wel gedacht. Toen werd zelfs onderscheid gemaakt tussen middelen die fysiek verslavend waren, zoals heroïne en alcohol, en middelen die hoogstens geestelijk verslavend zouden zijn, zoals cannabis (wiet en hasj). Dat onderscheid stond zelfs aan de basis van het gedoogbeleid: een strikte scheiding tussen 'gevaarlijke' harddrugs en 'onschuldige' softdrugs. Maar inmiddels weet de verslavingszorg beter: ook blowers kunnen zwaar verslaafd raken, waardoor hun leven ernstig ontregeld wordt. De wiet is zijn onschuld verloren. 

"Vijftien jaar geleden kon je bij een verslavingskliniek niet aankomen met een cannabisverslaving", zegt Daan van der Gouwe, drugsonderzoeker bij het Trimbos Instituut. "Je werd gewoon weggelachen. Cannabis werd lange tijd gezien als een onschuldig middel."

Door voortschrijdend inzicht is die beeldvorming sinds pakweg de eeuwwisseling gekanteld. Steeds meer cannabisverslaafden meldden zich bij de verslavingsklinieken, die gerichte afkickprogramma's gingen aanbieden. Een rol speelt ook dat het langer duurt voordat een blower verslaafd is aan wiet of hasj dan dat een junkie verslaafd raakt aan heroïne. 

De sterkte van de wiet, waarin het aandeel van de werkzame stof THC sinds de eeuwwisseling fors is toegenomen, kan eveneens van invloed zijn. Maar blowers kunnen ook verslaafd raken aan lichtere soorten wiet en hasj.

2. Hoe raak je verslaafd aan cannabis?

In het algemeen is cannabis minder verslavend dan heroïne, cocaïne of nicotine. "Maar het risico van afhankelijkheid neemt toe bij langdurig frequent gebruik en gaat vaak samen met afhankelijkheid van andere middelen", aldus de Nationale Drug Monitor in Nederland. 

Toch raakt niet elke stevige blower in de problemen. De een is verslavingsgevoeliger dan de andere. Verslaving kan te maken hebben met aangeboren gedrag, maar ook met levensomstandigheden. Het gaat bovendien niet alleen om het middel, maar ook om het brein: de zucht naar dat (relaxte) gevoel. Mensen kunnen ook verslaafd zijn aan gokken. 

Uit onderzoeken blijkt dat één op de tien cannabisgebruikers verslaafd raakt. Die kans is zelfs één op zes wanneer hij of zij als tiener begon met blowen. Jongeren zijn dus waarschijnlijk kwetsbaarder voor 'cannabisafhankelijkheid' dan ouderen.

Lees ook: Experts: "Ronnie Flex inspireert jongeren om af te kicken van wiet"

3. Is dat niet een alarmerende constatering?

De Brabantse verslavingszorginstelling Novadic-Kentron heeft al eerder de noodklok geluid over het groeiende aantal aan blowen verslaafde jongeren. Van de 933 jongeren tussen 12 en 24 jaar dat vorig jaar ambulant en klinisch werd behandeld bij NK, was veruit de grootste groep verslaafd aan cannabis: 340. 

"We zijn soms tolerant met betrekking tot blowen en het wordt door veel ouders onderschat", zegt NK-psycholoog Linda Hartman. "Maar cannabis kan een sluipmoordenaar zijn. Het begint heel onschuldig, maar kan de ontwikkeling van een puber compleet stagneren."

Ze vertelt over 12- of 13-jarigen die in de puberteit komen en met sterke emoties te maken krijgen. "Natuurlijk vindt zo'n jongen het heerlijk om een jointje op te steken om zich even lekker relaxed te voelen", aldus Hartman. "Maar als ze tien jaar later bij de verslavingskliniek aankloppen, merken ze dat hun ontwikkeling stil is blijven staan, terwijl hun leeftijdsgenoten wel gewoon zijn doorgegaan met hun leven."

Een ander groot risico is dat softdruggebruikers makkelijker hun toevlucht nemen tot harddrugs. Veel cocaïneverslaafden die aankloppen bij Novadic-Kentron blijken ooit begonnen te zijn met wiet of hasj.

4. Hoe ziet een afkickprogramma voor cannabisverslaafden eruit?

Dat verschilt per persoon, afhankelijk van de ernst en omstandigheden van de verslaving. Heeft een wietverslaafde nog wel een redelijk normaal leven - school, op sociaal gebied, sport - dan wordt hij meestal ambulant behandeld. De zwaardere gevallen worden klinisch behandeld, met een opname in de verslavingszorgkliniek. 

De behandeling begint met een 'detox' ofwel ontgifting. "Het cannabisgebruik wordt direct stopgezet", vertelt Hartman. Dat wordt ondersteund met medicatie, want "opeens komt alles dat voorheen gedempt was keihard naar boven". Vooral met het 'rustgevende' slaapmiddel diazepam worden de ontwenningsverschijnselen bestreden.

5. Kan de rehab van rapper Ronnie Flex een voorbeeld zijn voor andere cannabisverslaafden?

"Dat kan zeker een positieve invloed hebben", meent drugsonderzoeker Van der Gouwe van het Trimbos. De rapper, bekend van 'drank en drugs',  die openlijk de joints afzweert en in een privékliniek probeert af te kicken, kan een voorbeeldfunctie vervullen. NK-psycholoog Hartman beaamt dat: "Ronnie Flex is vooral bij jongeren onder de 18 een idool met een grote bekendheid. Het is goed dat hij het probleem van cannabisverslaving zo bespreekbaar maakt."