Wat doet Europa om migratie vanuit Afrika af te remmen?

Als antwoord op het drama met migranten en vluchtelingen in de Middellandse Zee heeft de Europese Unie de voorbije jaren allerlei initiatieven ontplooid met wisselend succes. Daarbij wordt samengewerkt met de Afrikaanse Unie, maar ook met omstreden regeringen en zelfs milities.

AP

Het vergrijzende Europa heeft migratie nodig, maar dan wel op een gecontroleerde manier en zeker niet op de chaotische wijze daarop de voorbije jaren mensen uit Afrika, AziĆ« en elders aan de deur komen kloppen. De taferelen met gammele bootjes in de Middellandse, EgeĆÆsche of Zwarte Zee en de uitbuiting door mensensmokkelaars zijn dat zeker niet.

De eerste reactie van Europa waren patrouilles van marineschepen en hulpvaartuigen op de Middellandse Zee om de eerste nood te leningen. Dat heeft niet kunnen voorkomen dat nog altijd heel veel migranten op zee omkomen of daar aan hun lot worden achtergelaten door mensenhandelaars.

Ook het sluiten van een aantal akkoorden met Afrikaanse landen over het terugsturen van mensen die niet aan de asiel- of migratievoorwaarden voldeden, hoorden bij dat arsenaal middelen. Al vrij snel is echter het besef gegroeid dat er meer in de diepte moest gewerkt worden, namelijk in Afrika zelf en dat bij de redenen van migratie.

Emilio Morenatti

Het chaotische Libiƫ werkt als een trechter

Jarenlang kon de Libische dictator Moe'ammar al-Khaddafi zich in Europa legitimiteit verwerven door een akkoord waardoor zijn land Afrikaanse migranten op weg naar de EU tegenhield. Zijn val heeft daar echter een punt achter gezet. Sindsdien is de politieke janboel in Libiƫ eerder gaan werken als een magneet voor illegale migranten en mensensmokkelaars die hier vrij ongestoord hun gang kunnen gaan.

De EU zocht en vond danĀ  ook partners in de Libische chaos om de toevloed van boten naar Zuid-ItaliĆ« tegen te gaan. Zo werden akkoorden gesloten tussen ItaliĆ« -de voormalige kolonisator- en later ook de Europese Unie met wat nu als een Libische regering in Tripoli wordt beschouwd. Concreet wordt de "Tripolitaanse kustwacht" versterkt met Europese middelen, onder meer met patrouillevaartuigen die de bootjes migranten moeten ontraden om zee te kiezen.

Meer naar het zuiden van Libiƫ sloot vooral Italiƫ akkoorden met lokale stammenmilities om de zuidgrens van dat land te bewaken. Hoe effectief dat is, moet nog blijken, maar los van "goede wil" gaat het ook om een meer dan duizend kilometer lange grens met eveneens weinig stabiele buurlanden.

"Khartoem-proces" als omstreden dam op de Nijl-route

Die buurlanden werden eind 2014 door de EU betrokken bij het Khartoem-proces, genoemd naar de hoofdstad van Soedan. Daarbij waren ook Eritrea, Ethiopiƫ, Somaliƫ, Zuid-Soedan, Djibouti, Kenia, Egypte en Tunesiƫ betrokken.

Dat proces moest in Oost-Afrika de strijd aanbinden met netwerken voor mensensmokkel langs de oostelijke migratieroute via Soedan, Egypte en LibiĆ«. Migranten zouden in opvangcentra geĆÆdentificeerd en beschermd worden, maar het model kreeg nogal wat kritiek.

Zo steunde de samenwerking vaak op autoritaire regimes die het zelf niet zo nauw namen met de mensenrechten en dan viel vooral Soedan zelf op, waarvan president Omar al-Bashir internationaal gezocht wordt wegens genocide en oorlogsmisdaden. Soedan zou bovendien de grenzen laten bewaken door de beruchte Janjaweed-milities die eerder moordpartijen aangericht hebben in de westelijke regio Darfoer. Los daarvan zijn er berichten als zou Soedan zelf samenwerken met mensensmokkelaars.

Copyright 2017 The Associated Press. All rights reserved.

Ontwikkeling om migratie af te remmen

Gebrek aan kansen op werk en een leefbaar leven zijn de hoofdredenen van economische migratie en moest Europa ook daar wat aan doen. In november besliste de EU om samen met de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) om een EU-noodfonds voor Afrika op te zetten met een kapitaal van bijna drie miljard euro.

Daarmee werden migranten in moeilijkheden in Noord-Afrika bijgestaan met medische en humanitaire hulp en desnoods teruggebracht naar hun land van oorsprong of een ander veilig land.

Op de Europees-Afrikaanse top pakte de EU eind vorig jaar uit met een "Marshallplan voor Afrika", een groot fonds van 44 miljard euro met investeringen in energie, transport, geneeskunde, landbouw en duurzame ontwikkeling. Dat moet Afrikanen in hun eigen continent perspectieven op een degelijk leven en duurzame ontwikkeling bieden en op die manier een van de belangrijkste oorzaken voor migratie wegnemen. Als dat lukt, kan de stroom aan migranten en de uitbuiting daarvan doorheen de Sahara en de Middellandse Zee opdrogen en de zuidflank van Europa beveiligen.

Meest gelezen