Opinie op zondag: Kiezer verfoeit open einde van EU en Multi-Kulti
Prikkelende opinies op een dag dat u er tijd voor heeft: de Volkskrant presenteert elke zondag een bijdrage van een vaste club auteurs. Later vandaag journaliste en historica Daniela Hooghiemstra, maar nu eerst historicus Willem Melching.
Behalve de man die in een klassieke Jiskefet-serie in de boekwinkel om een 'roman met een open einde' vraagt, ken ik niet veel mensen die om een 'open-einde' vragen. De meeste mensen willen liever weten waar ze aan toe zijn. Dat geldt ook voor de Europese kiezer. Populisten van links en van rechts scoren goed omdat ze zich tegen twee typische 'open-einde projecten' verzetten: de toekomst van de EU en de multi-culturele samenleving.
Mensen zijn in staat tot grote opofferingen om een bepaald doel te bereiken. Denk aan de heroïsche houding van het Britse volk tijdens de Tweede Wereldoorlog, de krachttoer van de Delta-werken of de boycot van Zuid-Afrika ten tijde van de apartheid. Maar in al deze gevallen ging het om projecten met een duidelijk en concreet einddoel: de ondergang van Hitler, de aanleg van dijken en de afschaffing van een verfoeilijk politiek systeem.
In de gevallen 'Europa' en 'multi-kulti' bestaat er een groot psychologisch probleem. Deze projecten hebben namelijk geen concreet einddoel en zo blijft volstrekt onduidelijk wanneer ze af zijn. Daarom zijn veel kiezers zo ontevreden.
De meeste mensen willen weten waar ze aan toe zijn
Dreigen met armoe is onzinnig
Zolang de vrienden van Europa niet in staat zijn om in begrijpelijke termen uit te leggen wat ze bedoelen met 'an ever closer union' zullen de kiezers Europa in de steek laten. Waarom zouden kiezers meer 'union' willen als niemand weet wat het betekent? Betekent het soms toelating van Bulgarije tot de euro? Een land dat vooral schittert op de corruptie-hitparade.
Het dreigen met armoede is onzinnig. Kiezers weten heel goed dat het Zweden zonder euro voor de wind gaat. Euroland Italië daarentegen stagneert al sinds 2007. Ook het dreigen met oorlog door Timmermans c.s. is gratuite en volstrekt a-historisch. Europa bleef na 1945 niet bij elkaar uit angst voor een derde onderlinge oorlog, maar uit angst voor de Sovjet-Unie.
Waarom maakt Brussel niet duidelijk wat ze eigenlijk willen? Willen ze een simpele douane-unie of een losse statenbond zoals Duitsland in 1871? Of een echte federatie zoals de Verenigde Staten? De bureaucraten in Brussel hebben grootse ambities, maar moeten er eerst nog in slagen om landen als Polen en Hongarije binnenboord te houden.
Europa bleef na 1945 niet bij elkaar uit angst voor een derde onderlinge oorlog, maar uit angst voor de Sovjet-Unie
Kiezer sloopt traditionele partijen
Ook de multi-culturele samenleving wordt als een 'open-einde' ervaren. In de regel monden grote immigratie- en vluchtelingenstromen namelijk uit in assimilatie van de nieuwkomers. Afgezien van Frans klinkende achternamen zijn de Hugenoten uit de zeventiende eeuw niet meer een herkenbare groep. Ook van de Hongaarse vluchtelingen van 1918-1919 en 1956 is behalve hun achternaam niet veel meer van de oorspronkelijke identiteit terug te vinden.
Maar het is de vraag of dat met de 'gastarbeiders' en de recente vluchtelingenstromen ook zal gebeuren. Het extreem lage percentage huwelijken buiten de eigen kring is een teken aan de wand. Dit doet vermoeden dat een groot deel van deze nieuwkomers - vanwege hun religieuze achtergrond - ook op langere termijn niet zal opgaan in de bevolking. Al dan niet terecht, veroorzaakt dat onrust en onbehagen. Het project 'Multi-Kulti' wordt door velen - onder wie Angela Merkel - dan ook als volstrekt mislukt gezien.
In de onvrede over de recente migratie-crisis komen deze twee problemen samen. Naties wordt gevraagd een deel van de soevereiniteit aan Europa af te staan, maar deze organisatie blijkt niet eens in staat om de eigen buitengrenzen behoorlijk te bewaken. Om de stroom migranten buiten te houden, moeten deals worden gesloten met twijfelachtige figuren zoals Erdogan. De zwaarste last ligt ook nog bij landen die economisch en politiek uiterst fragiel zijn: Griekenland en Italië. Het perspectief om wéér een nieuwe groep te ontvangen en wéér generaties lang te moeten begeleiden, maakt een groot deel van het Europese electoraal moedeloos.
De sketch van Jiskefet eindigt in stijl. De man die het boek heeft gekocht, komt terug en klaagt dat het einde van de roman niet open genoeg was. Als represaille breekt hij de winkel tot op de grond toe af. Veel Europese kiezers hebben het omgekeerde gevoel: juist de 'open eindes' in de politiek baren hen zorgen. Maar de boze reactie is hetzelfde: ze breken de boel af. De ontevreden kiezers zijn al aardig gevorderd met het slopen van de traditionele partijenwinkels van Europa. Nog even en het faillissement kan worden aangevraagd.
Het perspectief om wéér een nieuwe groep te ontvangen en wéér generaties lang te moeten begeleiden, maakt een groot deel van het Europese electoraal moedeloos