SP-leider Lilian Marijnissen komt op voor de Gewone Vrouw

De leden hebben gesproken, de SP heeft een stapje gezet naar méér partijdemocratie. Elf bestuursleden zijn gekozen via one-man-one-vote – wat de SP nooit eerder had gedaan. Op het partijcongres in Hilversum, voor het eerst met Lilian Marijnissen als leider, is zaterdag de uitslag bekend gemaakt.

Maar wie is er deze zaterdag echt blij?

Oud-Tweede Kamerlid Henk van Gerven wél. De selectiecommissie had hem niet aanbevolen bij de leden, hij is toch gekozen. Verder is er in Studio 21 in Hilversum vooral twijfel. Bijna 37.000 leden waren door de partij opgeroepen om te gaan stemmen en maar 2,5 duizend hadden de moeite genomen om dat ook te doen.

Wat meespeelt bij de matige opkomst: voor de twee belangrijkste functies in het bestuur, die van voorzitter en secretaris, waren er geen tegenkandidaten. En vast ook: om te kunnen stemmen, moesten de leden naar een bijeenkomst gaan van hun eigen afdeling.

„We gaan het evalueren”, zegt voorzitter Ron Meyer, die zelf 1.943 stemmen haalde. „Je moet het ook in zijn context zien. De vorige keer stemden op het congres duizend afgevaardigden.” Zo ging het tot nu toe: van elke afdeling stemde een ‘afgevaardigde’ namens vijftig leden. Daan Brandenbarg, afdelingsvoorzitter en gemeenteraadslid in Groningen, zegt dat hij one-man-one-vote voor deze verkiezingen meteen al „grote flauwekul” had gevonden. „We hadden het erover in onze afdeling: je ziet een lijst met mensen, maar de meeste ken je helemaal niet.”

Diep teleurgesteld is Patrick Zoomermeijer, SP-fractievoorzitter in de gemeente Zaanstad. Hij was de afgelopen twee jaar bestuurslid, maar is niet herkozen. In de lunchpauze van het congres hoort Zoomermeijer van de ene na de andere SP’er hoe erg dat volgens hen is. „Ze zeggen: ‘Jouw geluid zal worden gemist.’”

Zijn verhaal, in de verkiezingsfolder met kandidaten, ging over ‘ideologische verdieping’ met vragen als: „Wat maakt de SP socialistisch en niet sociaal-democratisch?” Als het over migratie gaat, hoort Zoomermeijer bij de SP’ers die vooral ruimhartige en humane opvang van vluchtelingen belangrijk vinden. In de partij heet die opvatting nu ‘de lijn-Gesthuizen’, vernoemd naar oud-Tweede Kamerlid Sharon Gesthuizen die voor de SP jarenlang het woord voerde over migratie. In de partijtop lijkt nu de cultureel-conservatieve ‘lijn’ te winnen – met het verhaal dat niet iedereen zomaar kan komen en dat migratiedeals met landen ‘in de regio’, om vluchtelingen daar op te vangen, zo slecht nog niet zo zijn.

Zoomermeijer zegt: „De Turkijedeal is een smerige deal. Punt. En als vluchtelingen eenmaal zijn erkend, vind ik dat we goed voor hen moeten zorgen.” Hij vindt de SP zelf ook „een beetje te wit”. „We moeten de witte cirkel zien te doorbreken.”

Op het congres zelf is migratie nauwelijks een onderwerp. De SP’ers zijn vooral benieuwd naar het eerste optreden van Lilian Marijnissen als partijleider. Dat doet ze aan het eind van de bijeenkomst – wat onwennig nog en met een speech die niet heel anders is dan de speeches van haar voorganger Emile Roemer. Mark Rutte is de grote tegenstander („hij valt onze beschaving aan”), Geert Wilders krijgt harde kritiek („voert smerige uitsluitingspolitiek”) en ook Thierry Baudet die „vijf uur gaat zitten met een Amerikaanse racist”.

Ze begint – en dat is wel nieuw – ook over de positie van vrouwen. Heel goed, vindt ze, dat VVD’er Neelie Kroes opkomt voor méér vrouwen in de bestuurskamer van Unilever. „Maar wat hebben vrouwen eraan die in een winkel staan, in kantoren werken en onze kinderen lesgeven? Wie komt er op voor die 90 procent?” En daar is ze dan opeens, deze zaterdagmiddag in Hilversum: de Gewone Vrouw.

Lees ook het verhaal in NRC over politici en de Gewone Man

Na de speech en een lang applaus stapt Lilian Marijnissen voorzichtig het podium af. „Dát vond ik eng”, zegt haar vader Jan Marijnissen, als hij haar drie kussen geeft. Of het wel goed zou gaan met haar hoge hakken.