Baanbrekende theorie: donkere materie is een volstrekte illusie
De Amsterdamse hoogleraar theoretische natuurkunde Erik Verlinde heeft maandagnacht eindelijk een potentieel baanbrekend artikel over de zwaartekracht gepubliceerd, waar in vakkringen jaren naar is uitgekeken. De theorie kan een opvolger zijn van Einsteins relativiteitstheorie uit 1915, is de claim, die al maanden in het geruchtencircuit rondging.
Het online op het webplatform Arxiv gepubliceerde artikel van ruim 40 pagina's geeft voor het eerst een verklaring voor de zogeheten donkere materie, waarmee astronomen al decennia worstelen. Uit hun waarnemingen aan draaiende sterrenstelsels blijkt dat in de stelsels meer zwaartekracht zit, dan op grond van de sterren te verwachten is. Gewoonlijk wordt dat toegeschreven aan materie die geen licht geeft en mogelijk zelfs onzichtbaar is. De schatting is dat viervijfde van alle massa in het universum donker zou zijn.
Einstein achterhaald
Volgens UvA-hoogleraar en Spinozaprijswinnaar Verlinde (54) is het bestaan van donkere materie echter een volstrekte illusie. Die komt voort uit een wat hem betreft achterhaalde opvatting over de zwaartekracht, schrijft hij. In 2010 was Verlinde al wereldnieuws met zijn opvatting dat de zwaartekracht geen kracht is zoals Newton zich die voorstelde. Ook Einsteins relativiteit, die zwaartekracht opvat als de kromming van ruimte en tijd, noemde hij achterhaald.
In plaats van een kracht is de neiging van massa's om naar elkaar toe te bewegen een soort druk die ontstaat doordat bij het verplaatsen van die massa's informatie van het hele heelal wordt veranderd. Als een massa zwaar lijkt, komt dat doordat het universum zich verzet tegen het optillen ervan.
Destijds wist Verlinde tot veler verbazing Newtons wetten op die manier af te leiden uit zijn kosmische informatietheorie. Zijn zogeheten emergente zwaartekracht was te vergelijken met de druk van een gas, die ontstaat door de botsingen van talloze moleculen op een omhulling. De donkere materie kon dat destijds nog niet verklaren. Met de nieuwe veelomvattender theorie lukt dat wel.
Lees ook
Zwaartekracht is een illusie, stelt Spinozaprijswinnaar Erik Verlinde al jaren. Nu lijkt de versnellende uitdijing van het heelal zijn theorie te bevestigen. (+)
De nieuwe zwaartekrachttheorie van Erik VerlindeKlopt rekenkundig allemaal, maar wat zégt het eigenlijk? Uitleg in zes lekenvragen.
Duizelingwekkende concepten
Erik Verlinde, samen met zijn broer Herman sterleerlingen van Nobelprijswinnaar Gerard 't Hooft, kondigde de afgelopen twee jaar al meermalen aan met een nieuwe publicatie te zullen komen, maar worstelde volgens insiders hevig met de duizelingwekkende concepten. Bovendien was er veel druk, omdat veel astronomen en astrofysici nog steeds overtuigd zijn van het bestaan van donkere materie, zelfs als er nog geen goed idee is waaruit die zou moeten bestaan. Wereldwijd zijn tientallen experimenten ingericht om daar greep op te krijgen, onder meer ook op deeltjeslab CERN in Genève.
In interviews, onder meer na de toekenning van de Spinozapremie in 2011, erkende Verlinde dat hij zijn opvattingen over de aard van de zwaartekracht zo moest uitwerken dat die aansloot bij de astronomische waarnemingen. Dat daarvoor zijn eigen theorie nogmaals op de helling moest, had hij zich toen niet gerealiseerd, zei Verlinde dit voorjaar al tegen onder meer de Volkskrant. (+)
