Vijftien maanden geleden leidde Jordan B. Peterson (55) nog een kalm professorsleventje aan de Universiteit van Toronto. Dat veranderde toen hij in september 2016 een drietal YouTube-filmpjes online zette waarin hij van leer trekt tegen universiteiten die geen degelijke wetenschappers meer zouden afleveren, maar 'ideologisch gedreven activisten' die aan identiteitspolitiek doen en het 'blanke westers patriarchaat' afschilderen als het grote kwaad. Volgens Peterson zijn de 'neomarxisten' niet alleen in Canada, maar in het hele Westen bezig om onterecht beschuldigingen over 'wit privilege' te verspreiden. De YouTube-filmpjes maakten van Peterson wereldwijd een controversiële academische ster.

Vanavond spreekt Peterson in Rijswijk maar liefst tweeduizend Nederlandse fans toe over immigratie. Hier is eindelijk iemand, aldus zijn fans, die met kennis van zaken al die 'praatjes' over wit privilege en genderneutraliteit ontmaskert als pseudowetenschappelijk gezwets.

'Daddy'

Volgens Peterson bestaat zijn aanhang (onder wie 300 duizend Twitter-volgers en 600 duizend YouTube-abonnees) voor meer dan 80 procent uit jonge, blanke mannen die zich in de hoek gezet voelen door beschuldigingen over hun bevoorrechte positie.

Hoewel hij er niks mee te maken zegt te willen hebben, heeft Peterson ook veel fans binnen alt-right, een los-vast verband van (extreem)rechtse fguren die elkaar vooral via internet vinden. 'Daddy' noemen ze Peterson, een vaderfiguur op politiek én persoonlijk vlak . Zijn critici - onder wie collega's op de Universiteit van Toronto - hebben andere kwalificaties voor hem. 'Racist'. Een 'bullebak' die zijn onlineaanhang inzet om anderen - etnische minderheden en transgenders - te intimideren.

U hoort met uw ideeën thuis in kringen van alt-right, zeggen uw critici.

'Extreemlinks heeft er moeite mee dat redelijke mensen zoals ik niets van hun ideeën moeten hebben. Daarom proberen ze mij in de hoek van neonazi's te duwen. Maar ik ben al mijn hele leven gekant tegen extreemrechts. Ik heb ook alt-right bekritiseerd.'

_{Tekst gaat verder onder de foto.}

Toch sympathiseren veel mensen uit de alt-right-beweging met u.

'Tot op zekere hoogte - ook zíj moeten niets van extreemlinks hebben. In alt-rightkringen hoopte men dat ik hun spreekbuis zou worden. Maar ik moet niets hebben van hun witte identiteitspolitiek.'

Waarom horen we u dan niet net zo van leer trekken tegen die witte identiteitspolitiek als tegen de identiteitspolitiek van wat u neomarxisten noemt?

'Omdat witte identiteitspolitiek niet de norm is geworden op de universiteiten. Rechtsextremisten werken daar niet.'

Niet op de universiteiten misschien, maar daarbuiten is witte identiteitspolitiek toch wel aan een opmars bezig?

'Die tendens is vooral bezig onder ontevreden jonge mannen die steeds maar het verwijt krijgen dat zij exponenten zijn van een onderdrukkend patriarchaat. Die jonge mannen worden gediscrimineerd. In extreemrechts vinden ze een uitlaatklep voor hun woede.'

Volgens Peterson werkt extreemlinks met zijn 'rancuneuze' identiteitspolitiek en zijn verwijt dat alle blanken bevoorrecht zijn de witte identiteitspolitiek van extreemrechts in de hand. Dat is een 'bloedig spel', zegt hij, dat desastreuze gevolgen kan hebben. Rechts, dat in Amerika een groot wapenarsenaal bezit, zal volgens Peterson op een gegeven moment terugslaan als het zich steeds maar in een hoek gedreven voelt.

Links moet zich dus gedeisd houden uit angst voor geweld?

'Links moet ophouden met zijn identiteitspolitiek. Of anders de consequenties aanvaarden.'

Ophouden met identiteitspolitiek, anders wordt er geschoten?

'Als je doorgaat met het spelletje van identiteitspolitiek, dan zul je de samenleving polariseren. En dat loopt uit op een catastrofe.'

Waarom is het aan links om ervoor te zorgen dat anderen niet radicaliseren?

'Omdat links het fanatiekst is in het spelletje van de identiteitspolitiek.'

Als het aan Peterson ligt, wordt de bron van linkse identiteitspolitiek - de 'neomarxistische' geesteswetenschappen - met pek en veren de universiteiten uitgejaagd. Een tijd lang speelde Peterson met het idee van een onlinedatabase van alle studies en docenten die zich in zijn ogen aan neomarxistische 'indoctrinatie' bezondigen. Petersons collega's in de disciplines vrouwen- en genderstudies vreesden dat de site tot onlinegetreiter en -intimidatie zou leiden. Voorlopig ziet Peterson van het plan af.

'Ik wil niet nog meer olie op het vuur gooien. Al vind ik nog steeds dat ik best mensen en studies aan de kaak mag stellen die neomarxisme onderwijzen. Als je als hoogleraar in de collegebanken je politieke ideeën verkondigt en je studenten tot activisten opleidt, dan mogen mensen dat ook weten.'

U heeft het steeds over 'verdomde neomarxisten' en 'extreemlinks'. Is dat geen stemmingmakerij?

'Een op de vijf hoogleraren in Noord-Amerika noemt zichzelf marxist. Dat zijn de mensen die ik in het vizier heb. Ik vind het marxisme een moorddadige ideologie.'

Het gaat best ver om uw tegenstanders de uitwassen van het communisme aan te wrijven.

'Nee, dat vind ik niet. Er is geen verschil tussen hun identiteitspolitiek en de ideologie achter de gebeurtenissen in de Sovjet-Unie in de jaren twintig van de vorige eeuw.'

_{Tekst gaat verder onder de foto.}

Is het niet tijd voor een handreiking naar 'extreemlinks'?

'Mijn handreiking naar extreemlinks bestaat uit de kennis die ik verspreid in het videomateriaal op mijn YouTube-kanaal. Maar er is een spreekwoord: je kunt een paard wel naar het water leiden, maar je kunt het niet laten drinken.'

In november zag Peterson zijn gelijk bevestigd omtrent de gevaren van wat hij ziet als doorgeschoten identiteitspolitiek in een schandaal op de Canadese Wilfrid Laurier University. Daar werd een promovenda in de communicatiewetenschappen, Lindsay Shepherd, op het matje geroepen omdat ze tijdens een college een tv-fragment had laten zien van een debat tussen Peterson en een andere hoogleraar over genderneutraal taalgebuik. In een gesprek dat ze heimelijk opnam, kreeg Shepherd van haar begeleiders het verwijt dat ze haar studenten blootstelde aan Petersons 'transfobie'.

De affaire staat volgens Peterson niet op zichzelf. Vooral bij vrouwenstudies en etnische studies ontwaart hij een verstikkend klimaat waarin alles in termen van onderdrukking en achterstelling wordt gezien. De invloed van deze 'corrupte studies' reikt volgens Peterson ook verder dan alleen de academische wereld: het vergiftigt politiek en cultuur met loze termen als 'institutioneel racisme'.

Heeft u niet gewoon moeite met minderheden die zich tegen uitsluiting verzetten en hun rechten opeisen?

'Nee hoor, iedereen mag van mij zijn rechten opeisen. Maar dat is hier niet aan de hand. Volgens mij handelen dit soort mensen vanuit een idiote ideologie die het Westen wegzet als een patriarchale tirannie. Het Westen is heus niet perfect, maar vergelijk ons eens met de rest van de wereld. Die wordt geregeerd door boeven.'

Alt-right, het los-vaste verband van extreemrechts angehauchten die elkaar veelal op internet treffen, omschrijft in de eigen chatkanalen het evenement van De Nederlandse Leeuw als een bijeenkomst van 'alt-light'. Dat houdt in: rechts-conservatief zonder geflirt met neonazisme en fascisme.

Zelf hebben de mensen achter De Nederlandse Leeuw het op hun site over een 'nationale brainstormsessie' voor personen 'die dwars door alle ideologieën heen de verbinding willen maken' op de thema's immigratie en integratie. De discussie hierover zou volgens de organisatoren van de brainstormsessie verlamd zijn geraakt 'door alle polarisatie'. 'Hoe voorkomen we dat ideologische kortsluiting ('je bent een racist!') een gezond en volwassen debat vertroebelt?'

De oproep is niet aan dovemansoren gericht geweest. Alle tweeduizend kaartjes voor het evenement in beurscomplex De Broodfabriek in Rijswijk zijn inmiddels verkocht. Voor 25 euro entree krijgen bezoekers een lezing over immigratie van de Canadese hoogleraar psychologie en nieuwrechtse superster Jordan B. Peterson (55). Daarna begint het brainstormen onder begeleiding van een keur aan schrijvers, politici en academici. Hieruit moeten 24 praktische oplossingen naar voren komen die het politieke debat over immigratie en integratie vooruit helpen.

Het evenement was amper aangekondigd of er klonk al kritiek. Want hoe oprecht was het streven van de organisatoren om 'dwars door alle ideologieën heen de verbinding te willen maken'? De uitgenodigde sprekers bleken immers vooral van rechtse snit te zijn. Vooral de namen van omstreden publicisten als Joost Niemöller en Wim van Rooy - beide in verschillende mate beschuldigd van racisme - leidden tot ophef op Twitter.

'Ik baal er ook van', zei een van de organisatoren, Elisabeth Hunyadi, vorige week in de Volkskrant over de eenzijdige samenstelling van de sprekers.

Er was nog geprobeerd de 'linkse' immigratiehistoriscus Leo Lucassen te laten spreken, maar die bedankte. Preciezer: Lucassen antwoordde dat 'wie beroepshitser Joost Niemöller een podium geeft, #NedLeeuw, is ongeloofwaardig en immoreel.' Een andere benaderde publicist liet om dezelfde reden de uitnodiging van De Nederlandse Leeuw aan zich voorbijgaan.

Een rechts onderonsje dus? Niet helemaal. Ook uitgenodigd is Cemil Yilmaz, lijsttrekker in Den Haag van de islamitische partij Nida. Op de site wordt Yilmaz omschreven als iemand die 'het liefst het gesprek en/of discussie aan gaat met rechts Nederland, want alleen preken voor eigen parochie heeft voor hem weinig zin.'