In mei 2016 stierf een groot aantal saiga-antilopen. De dieren, die opvallen door hun grote ogen en slurfachtige snuit, leken uit het niets bij bosjes neer te vallen op de grond. Een drama, want de Saiga behoren al tot een bedreigde diersoort.

Wetenschappers gingen op onderzoek en ontdekten bij verschillende karkassen een bacterie die zich in de luchtwegen genesteld had. Toch kon dat niet de volledige oorzaak zijn van hun mysterieuze dood, aangezien de Pasteurella multocida-bacterie normaal gezien niet dodelijk is op grote schaal. “Het is een buitengewoon incident dat verder gaat dan een ‘gewone bacteriële infectie’,” zegt professor Richard Kock van de Koninklijke Dierenartsen School in Londen die de studie leidde. “En het ziet er naar uit dat het nog kan gebeuren.” Maar wat is het dan wel?

Schuld van het klimaat

Het multidisciplinaire team van professor Kock ging statistische analyses maken van de omgeving van de dieren. Volgens dat nieuwe onderzoek liggen ook die omgevingsfactoren aan de oorzaak van de massale sterfte. Zo zouden een ongewoon hoge luchtvochtigheid en warme temperaturen de bacterie extra getriggerd hebben, waardoor het wél een dodelijke epidemie werd.

Hetzelfde gebeurde bij twee andere massale antilope-sterftes in 1981 en 1988 in Centraal-Azië. “Er is nog verder onderzoek nodig,” aldus de professor. “Maar dit is wel het eerste concrete bewijs dat er een verband is met het klimaat.”

Vastgelegd op beeld

De Saiga leven op grote graslanden in Centraal-Azië en vertoeven het liefst in gigantische kuddes, soms bestaat een groep uit wel duizend dieren. Het was de filmploeg van de legendarische Britse reporter David Attenborough en dito serie ‘Planet Earth’ die de antilopen destijds zag sterven. Ze waren op zoek gegaan naar de vrouwelijke dieren die op dat moment aan het kalveren waren. Maar op enkele dagen tijd sloeg het noodlot toe voor het oog van hun camera, en konden ze de tragedie vastleggen op beeld.

“Het is belangrijk dat we er alles aan doen om deze bedreigde diersoort te beschermen,” klinkt het bij co-onderzoeker Steffen Zuther. “We kunnen niet veel doen aan de veranderingen in het klimaat op zulke momenten, maar we kunnen er wel voor zorgen dat de populatie groot genoeg blijft om te overleven door stropers tegen te gaan.”