‘Die stem op Trump was onze middelvinger naar de wereld’

Of het beter gaat? Béter? Charles Ramsey, bijgenaamd ‘Skip’, kijkt hoofdschuddend neer op de hamburger op zijn bord. Hij zit in een wegrestaurant in het stadje McConnellsburg. Voor het antwoord op die vraag hoefde Ramsey alleen maar uit het raam van zijn appartement te kijken. Hij werd laatst gewekt door zwaailichten, stemmen, en rumoer. Drie politieauto’s voor de deur. Een jong stel dat in zijn complex woonde, werd afgevoerd door agenten. Allebei zwaar verslaafd aan de heroïne. Zij was hoogzwanger. Ramsey heeft ze nooit meer teruggezien.

Dus kom bij Charles Ramsey niet aan met verhalen over hoe goed het opeens gaat met Fulton County (bijna 15.000 inwoners), het dunbevolkte district in het midden van de Amerikaanse staat Pennsylvania.

Deze staat, die bij presidentsverkiezingen zes keer achter elkaar op een Democraat had gestemd, viel in handen van Trump. Nergens was de steun zo massaal als in Fulton County: 84,2 procent.

„Die stem op Trump”, zegt Ramsey, „was onze middelvinger naar de wereld. Ik noem het de FU-factor.” Fuck You, bedoelt hij. „Iedereen zei dat Trump niet verkozen kon worden, dat hij te extreem was, of dat we de gevestigde orde niet in de steek konden laten. Wij zeiden: ‘we kiezen zelf wel wat goed voor ons is’.”

Dat is de ziel van Fulton County, zegt Ramsey. Altijd tegen de boze buitenwereld, tegen ieder gezag. Ramsey kent het sentiment. Hij was lid van een wijkraad, waarvoor hij eens in de paar weken moest vergaderen over lokale politieke kwesties. Hij kreeg 35 dollar per vergadering. Op een dag wilde de raad de vergoeding verhogen naar vijftig dollar. Die avond zat de raadszaal vol, voor het eerst in het bestaan, met tientallen woedende buurtbewoners die hem voor zakkenvuller uitmaakten.

Het is voor het eerst sinds twee jaar dat ik niet alleen eet

Charles Ramsey

Afhankelijk van Medicaid

Met Fulton County gaat het niet goed, en met Charles Ramsey, een zware man van rond de zestig met lang haar en baard, evenmin. Zijn huis brandde af. Hij werkte in restaurants, maar is arbeidsongeschikt verklaard. Hij is nu afhankelijk van Medicaid, door de overheid gesubsidieerde gezondheidszorg. Hij maakt zich zorgen over de toekomst van de zorg, nu Obamacare, de verplichte zorgverzekering voor alle Amerikanen, langzaam maar zeker gesloopt wordt. En dan die verbitterende eenzaamheid, zoals veel ouderen in Fulton County dat hebben. „Deze lunch betekent veel voor me”, zegt hij. „Het is voor het eerst sinds twee jaar dat ik niet alleen eet.”

Donald Trump heeft het altijd over „de vergeten mannen en vrouwen”, die zijn aanhang vormen. In Fulton County heeft die uitdrukking altijd aangeslagen. De mensen zíjn hier vergeten, ze kennen elkaar niet eens. Charles Ramsey zit alleen thuis.

Maar ook Brian Davison, een 56-jarige bouwvakker, gebruikt de term. Zijn zoon heeft Fulton County verlaten toen hij meerderjarig werd, zoals de meeste jongeren. Hij geeft hem gelijk. „Als hij terugkomt, zou ik hem weer het gebied uitschoppen. Hij zou hier alleen maar aan de heroïne gaan.” Maar Davison heeft nu alleen nog een vrouw en dochter om voor te zorgen. Behalve zijn collega’s, met wie hij elke dag eet, gaat hij met weinig mensen om.

Brian Davison, een Afro-Amerikaanse man met honkbalpet, wantrouwt de overheid, hij wantrouwt „iedereen die mij zegt wat ik moet doen”. Om die reden weigerde hij een zorgverzekering af te sluiten toen Obamacare in 2013 landelijk werd ingevoerd. Liever betaalt hij de jaarlijkse boete, 1 procent van zijn salaris. „Als ik ziek word, reken ik wel contant af. Zolang ik maar niet mee hoef te doen aan een project van de landelijke overheid.”

Als ik ziek word, reken ik wel contant af

Brian Davison

In je eentje naar de bowlingbaan

In Fulton County gebeurt waar de politicoloog Robert Putnam al in 2000 voor waarschuwde, in zijn boek Bowling Alone. Volgens Putnam verdwijnt de sociale samenhang uit de Verenigde Staten. Buren kennen elkaar niet meer, kerken lopen leeg, families vallen uiteen. In je eentje naar de bowlingbaan gaan, het werd het symbool voor het nieuwe Amerikaanse individualisme.

Die trend is niet alleen sociaal zorgwekkend, betoogde Putnam, maar ook politiek. Het geloof in een algemeen belang verdwijnt, Amerikanen krijgen een eenzijdige fascinatie voor het belang van het individu. Daardoor groeit het wantrouwen in de overheid, politieke partijen, en andere instituties: de rechterlijke macht, de media.

Bowling Alone voorspelde zonder het te weten de zegetocht van Donald Trump in 2016. Trump-kiezers in Fulton County hebben zich niet alleen van de politiek afgekeerd, maar ook van de Amerikaanse pers. Dat verklaart waarom de talloze belastende onthullingen over Trumps regering (Rusland, ‘shithole’-landen, de blijvende onrust in de staf) weinig invloed hebben op zijn basis. Het bereikt ze simpelweg niet.

„Ik kijk niet meer naar CNN, of de andere nieuwszenders”, zegt Jared Diffenderfer, bouwvakker. „Ze proberen alleen maar Trump onderuit te halen.” Voor Diffenderfer is er het rechts-nationalistische Breitbart, of de complottensite Infowars. Daar krijgt Trump nog de eer die hem toekomt, vindt hij.

Eerder deze maand verscheen een onderzoek van drie universiteiten (Exeter, Dartmouth, Princeton) naar de toegenomen consumptie van nepnieuws. Volgens de onderzoekers nemen Trump-aanhangers veel meer nepnieuws tot zich dan Amerikanen in de ‘progressieve bubbel’, al komt het ook daar voor.

Het gevolg is alleen niet wat je zou verwachten. De nep-artikelen hebben op zichzelf nauwelijks invloed, schrijven de onderzoekers. Bijna niemand gelooft ze. Maar ze doen wel iets anders: het vertrouwen in de traditionele media neemt er schrikbarend door af, omdat mensen níets meer geloven. Dat is het echte gevaar van nepnieuws. En het is in lijn met de waarschuwing van Putnam in Bowling Alone.

Aanhang Trump daalt amper

En zo blijft de aanhang van Trump, een jaar na de inauguratie, redelijk intact. Wel zit er een dalende lijn in. Toen hij op de trappen van het Capitool de eed aflegde, had hij de steun van 45,5 procent van het electoraat. Nu is dat 39,8 procent. Tussentijdse verkiezingen in bijvoorbeeld Virginia, Alabama en deze week nog in Wisconsin, laten zien dat de Republikeinse Partij in ernstige problemen is geraakt. Maar voor Trump, die zich louter op zijn eigen aanhang richt, is het voldoende.

Charles Ramsey voelt zich opgesloten in de conservatieve echokamer, zegt hij. Hij kijkt tegenwoordig naar de BBC. En als hij een conservatieve site bezoekt, Breitbart bijvoorbeeld, kijkt hij wat progressieve sites over hetzelfde onderwerp schrijven. Hij zegt: „Ik denk wel eens dat een langzame evolutie beter was geweest dan de revolutie die we kregen. Je kan niet als een gek op de rem gaan staan, en dan verwachten dat er geen rampen gebeuren.”