Direct naar artikelinhoud

Ik wens iedereen een 'restart' van het geloven toe

IllustratieBeeld Trouw

Stephan Sanders ging een beetje proefgeloven. Op deze plek doet hij verslag van zijn vorderingen. Deze maand: het voortsnellende idee, dat religie toch 'niet meer van deze tijd' is.

Als de postkoets. Zo voorbij is voor veel mensen religie, zeker de christelijke. Voor Zen en Boeddha willen ze nog wel een uitzondering maken. Vooral voor die beeldjes, zo leuk in de vensterbank. In den vreemde, zoals het heet, kom ik een Nederlandse man tegen die daar al jaren woont. Zo vreemd is dat niet, Aruba is lang een kolonie geweest, en behoort nog steeds tot het Koninkrijk, nu als autonoom land. Voor wie het hele jaar door zon en warmte zoekt en toch Nederlandse tv wil kijken, is het ideaal. Er is een kleine kolonie van Nederlandse expats die elkaar opzoeken. Sommigen zoeken zozeer, dat ze geen Arubaan meer zien. Ook dat verschijnsel is niet uniek. Migranten in den vreemde worden vaak hyper-autochtoon. De Turkse Nederlander is soms chauvinistischer dan zijn neef in Turkije. Via het vreemde - ook als het vreemde al twee generaties jouw omgeving uitmaakt -, wordt het oorspronkelijke land van herkomst pas echt interessant. Als je doucht in Turkije is dat bijzonder, want je staat nu onder echt Turks water. De inwoners van Istanbul vergeten dat nog weleens.

Een Nederlander aan de bar zei me: "Ik vind er niks aan, dat carnaval hier. Wij hebben gewoon vier dagen lol, maar hier gaat het in stukjes en beetjes.".

Op Aruba is carnaval belangrijk en het duurt ook lang. Het begint met een fakkeloptocht en zeer luide muziek, in het eerste weekend van januari en dat gaat zo even door. De luidsprekers dreunden nog na toen ik in gesprek raakte met de Nederlander aan de bar. Hij vertrouwt mij toe: "Ik vind er niks aan, dat carnaval hier. Wij hebben gewoon vier dagen lol, maar hier gaat het in stukjes en beetjes. Die laatste zondag is het feest, en dan is het schluss, terwijl wij nog tot dinsdagavond doorgaan."

"Tot aan het begin van de vasten" zeg ik, want ik vind het bevredigend dat ik die katholieke kalender nu zo'n beetje in m'n hoofd heb. Bovendien weet ik dat de Nederlander kan terugzien op een rooms verleden, dat heeft hij net verteld.

"Nou ja, vasten..." grijnst hij.

"Aswoensdag, een kruisje halen."

Hij kijkt me nu aan of ik een skelet ben uit het natuurhistorische museum. Ogen die draaien, terwijl hij toch bekend moet zijn met de woorden en het ritueel.

"Maar dat doen ze toch niet meer...zeker niet in Nederland."

Dinosaurus

Ik vertel hem dat ik de woensdag na het carnaval een askruisje zal halen, zonder zelfs maar carnaval gevierd te hebben. Op slag verander ik in een dinosaurus, ik zie het in zijn ogen. En dat verbaast mij dan weer, want er moet nog veel van het dinosaurusachtige in zijn eigen verleden te vinden zijn. Voor hem is het rk geloof kennelijk een 'gepasseerd station', zoals dat in het sneltreinvaartgeloof heet, waarin je alle onzin en ballast steeds verder achter je laat.

Het leven als de TGV: Amsterdam -Lyon in 5.43 uur. De weilanden, huizen en akkers flitsen aan je voorbij, en zo hoort dat ook te gaan met het verleden. Dat is van vroeger, zie hoe het landschap zich verdikt tot een streep; als de streep die je door het geloof hebt gehaald. Het blijft opmerkelijk, dat zo'n persoonlijke breuk meteen wordt gezien als algemeen geldig; dat niet alleen deze Nederlander afstand nam van zijn geloof, maar dat door hem en met hem en in hem heel de wereld dat deed - althans, het moderne, flitsende deel. Het vooruitgeschoven deel. Nederland.

Een halve eeuw geleden was dit een belangrijk deel van de Nederlandse identiteit: het geloof in God.

Een halve eeuw geleden was dit een belangrijk deel van de Nederlandse identiteit: het geloof in God.

Nu geloof je als echte Nederlander heilig in Zwarte Piet.

Oude vragen

Ik snap de bitterheid die soms doorklinkt bij voormalige katholieken, die geleden hebben onder drang, dwang en erger. Maar dit voortsnellende idee, dat religie toch 'niet meer van deze tijd is', alsof je het hebt over je eerste Nokia-mobieltje dat je bent kwijtgeraakt; ik hoor er altijd weer van op. Hoeveel vooruitgang is er de laatste tijd eigenlijk geboekt met de liefde, de vergeving; met broederschap, kunst in het algemeen en de dood in het bijzonder? We mogen dan steeds sneller gaan en harder, maar waarnaartoe? Of zelfs: waartoe? Zeer oude vragen, en toch altijd hyper-actueel.

Sommige boeken moet je ook niet op je dertiende willen lezen, die zijn te complex en jij bent te veel puber.

Ik zelf heb, zoals u inmiddels weet, een forse radiostilte ingelast in mijn geloofsleven. Als jongen wel naar de kerk, toen meer dan veertig jaar niet, en nu alsnog. En overtuigder dan ooit, waarschijnlijk omdat ik alles opnieuw moest ontdekken, en nu ook pas zie wat toen voor mij verborgen bleef. Sommige boeken moet je ook niet op je dertiende willen lezen, die zijn te complex en jij bent te veel puber.

Ik wens iedereen zo'n nieuwe of hernieuwde kennismaking toe. De bozen en de gefrustreerden, die jaar in jaar uit hun geloofswrok met zich meetorsen. De nieuwkomers, die denken dat het niets is 'voor ons soort weldenkende mensen'. En de gelovigen, die het stiekem een sleur is geworden.

Start of restart: klinkt dat bijdetijds genoeg?

Lees hier eerdere verslagen van Stephan Sanders