Wordt deze olieramp onderschat?

China stuurt een onderwaterrobot naar de gezonken olietanker Sanchi. Na een aanvaring en een brand verdween het 280 meter lange schip deze week in de golven van de Oost-Chinese Zee. 32 bemanningsleden kwamen daarbij om. Het schip rust nu op een diepte van 115 meter. De Chinezen willen weten hoeveel van de lading oliecondensaat (dat onder meer wordt gebruikt om kerosine van te maken) nog aan boord is en in hoeverre de brandstoftanks van de Sanchi kunnen worden leeggepompt voordat er nog meer schade wordt toegebracht aan het milieu.

Die schade is er zeker. Op satellietbeelden is te zien dat er nu twee olievlekken drijven, van respectievelijk 69 en 40 vierkante kilometer. Ze vervuilen een kwetsbaar gebied, want uitgerekend hier paaien veel vissoorten die op de borden van consumenten eindigen: onder meer rode tonijn, haring en inktvis. Ook is dit de plek waar grote zeezoogdieren zoals walvissen passeren op hun migratieroute. Volgens de Franse onderzoeker Yves Henocque van het Franse zee-instituut Ifremer is er daarom sprake van een ‘grote bedreiging voor de flora en fauna in het gebied’.

Wordt deze ramp onderschat? Gelukkig was het oliecondensaat en geen ruwe olie. ,,Er bestaat niet zoiets als een gunstige olieramp'', zegt Paul Johnston aan de telefoon. Hij werkt aan de universiteit van Exeter en is als onderzoeker verbonden aan Greenpeace International. ,,Elke ramp is slecht. Wel is het elke keer anders.”

Johnston is er niet gerust op. Hoeveel van dat oliecondensaat is al verbrand, hoeveel gaat er nog lekken? ,,Maar er zal zeker een giftige impact zijn. De kans dat passerende zeezoogdieren daarvan de dupe zijn, is groot. Vroeger dachten we dat walvissen wel om olievlekken heen zwommen, maar we weten nu dat dat niet zo is. Ze zullen het inhaleren, inslikken en kunnen long -, darm- of leverproblemen krijgen.”

Johnston volgt de ontwikkelingen rond de Sanchi op de voet en heeft de indruk dat de Chinezen doen wat ze kunnen. ,,Dit is een moeilijke operatie. Er wordt informatie gedeeld en dat is goed.” Dat laatste is tegelijk opmerkelijk, want hetzelfde gebied is omstreden omdat zowel China als Japan aanspraak maken op de gasvoorraden eronder. De Chinese staatsomroep liet gisteren weten dat het mogelijk tientallen jaren duurt voordat alle vervuiling is opgeruimd.

Tinka Murk, hoogleraar Marine dierecologie aan Wageningen University, is blij met de Chinese openhartigheid, maar tast ook nog in het duister. ,,Stel dat een bepaalde strook is vergiftigd. Het zou kunnen dat daar binnen een paar dagen de larven van de vissen doodgaan. Maar dan ligt het er wel aan of dat 10 procent van de larven is of 90 procent. Ik kan pas een risicoschatting maken als ik weet welke concentraties daar worden bereikt. Door de aard van deze olie zal die relatief snel verdampen. Hij is in principe behoorlijk giftig, maar ook vrij snel afgebroken vergeleken met de klassieke, dikke, donkere olie. Natuurlijk is het slecht. Het zou een drama zijn als daar alles doodgaat, maar de kans daarop acht ik relatief klein, gegeven de vluchtigheid en de afbreekbaarheid van de stof.”

Murk is als internationaal expert betrokken bij de nasleep van de Deepwater Horizon, het verongelukte olieplatform in de Golf van Mexico, waar een van de grootste milieurampen ooit plaatshad. ,,Wat daar nog aanwezig is aan vervuiling, is veel erger. Wat in de Chinese Zee gebeurde, is zeker een klap. Maar het reinigend vermogen is er ook.”