Veelbelovende studentes die hun studie moeten vertragen omdat ze thuis onderdrukt worden: ik maak het regelmatig mee

Nadia Ezzeroili schrijft over de pijn bij vrouwen van islamitische of hindoestaanse achtergrond, 'want de daders staan zo dichtbij' (Opinie zaterdag, 13 januari). Want een groep van in Nederland geboren vrouwen met een islamitische of hindoestaanse achtergrond wordt het leiden van een zelfgekozen en zelfstandig leven onmogelijk gemaakt door hun directe omgeving.

De beschrijvingen van Ezzeroili over de vernedering en onderdrukking van jonge vrouwen zijn voor mij zeer herkenbaar. Ik maak regelmatig mee dat een vaak veelbelovende studente mij te kennen geeft dat ze haar studie gaat vertragen of onderbreken. Want ze moet thuis blijven omdat moeder ernstig ziek is. Als ik informeer wanneer ze weer terugkomt, blijkt dat het om een duurzame afwezigheid gaat, want naast de 'gewone huishouding' en de zorg voor haar moeder, moet ze ook beschikbaar zijn voor haar vader en broers, zoals boodschappen doen, eten koken, kleding wassen, strijken...

Wanneer ik het idee opper dat haar vader en broers ook best een aandeel in dit alles kunnen nemen, stuit dat direct op 'onmogelijk en onbespreekbaar' want dat is bij ons niet gewoon. En ze voegt er gelijk aan toe, met angst in haar ogen: 'Neem alstublieft geen contact op met mijn familie, want dan weten ze dat ik er met jullie over gepraat heb.'

Ezzeroili schrijft ook in haar artikel dat deze vrouwen dat niet naar buiten kunnen brengen 'want de daders staan zo dichtbij'. De daders zijn zeker zeer dichtbij, dat zijn de vaders, broers, ooms, neven. De vrouw wordt gezien als eigendom van alle mannen in haar familie en schoonfamilie.

Hier stuiten wij in Nederland op een godsdienstige opvoeding met de invloed van een collectieve cultuur waar mannelijke tradities zeer complex, streng en ontoegankelijk zijn. Dit gevoel wordt bij mij ook versterkt wanneer ik door een wijk loop of fiets waar veel mensen wonen met een islamitische of hindoestaanse achtergrond, waar de ramen totaal geblindeerd zijn: alles afgesloten en naar binnen gekeerd.

Als ik dit probleem met anderen deel, krijg ik vaak te horen dat het een kwestie van tijd is. Ze kan altijd de studie weer oppakken als de broers het huis uit zijn. Ik vraag me dat af. Wanneer het nu al onbespreekbaar is in haar familie dat ze door kan studeren, hoe moet dit dan op korte tijd veranderen? Staan zij op termijn open voor vernieuwing en verandering in hun godsdienstige en collectieve cultuur? Men is het toch niet gewoon over zaken als gevoelens en andere inzichten te praten?

Dit is helaas ook geen onderwerp dat ik zomaar op de opleiding in de groep kan gooien. Want dan wordt het vaak grotendeels ontkend en genegeerd door de studenten met een islamitische achtergrond. En anderzijds voelen de studenten van Nederlandse origine zich daar dan ongemakkelijk bij en komen met vragen als 'is dat echt waar?' en 'is hier geen sprake van islambashing of discriminatie?' Wanneer ik hun, naar aanleiding van hun ongeloof of ontkenning, de tip geef om het boekje van Samira Bouchibti De islam, de moslims en ik (2012) eens te raadplegen, krijg ik de reactie: 'Dat is toch niet hier, maar in Marokko!'

Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib heeft er in College Tour van 21 oktober 2016 op gewezen dat alleen al in Amsterdam-West driehonderd vrouwen, wellicht met geweld, in huis worden vastgehouden. Hier is sprake van vrijheidsberoving, want de deur gaat op slot. Wordt nu deze nieuwe generatie moderne jonge vrouwen niet alleen beroofd van haar vrijheid, maar ook van haar toekomst? Van een eigen partnerkeuze, een eigen carrièreplanning et cetera?

Het is toch te gek voor woorden dat vandaag de dag in ons land duizenden vrouwen, jong en oud, door hun mannen worden vernederd en onderdrukt. Is de vrouwenstrijd uit de mode? Zijn we vergeten dat nog niet lang geleden, in 1956, door toedoen van Corry Tendeloo, de handelingsonbekwaamheid van getrouwde vrouwen uit de wet gehaald is? Deze grote groep vrouwen in ons land is terug bij af.

De grote verdienste van de vrouwenstrijd is dat voortaan alle burgers zich konden ontwikkelen tot vrije en zelfstandige individuen. Deze verworvenheid mogen we niet verkwanselen door het toe te staan en mogelijk te maken dat door godsdienstige en culturele opvattingen vandaag de dag vrouwen weer ondergeschikt worden gemaakt aan de eisen van mannen. Kan de #MeToo-strijd in deze context niet breder getrokken worden naar vrouwenvernedering en -onderdrukking in het algemeen?

_{Jos van Remundt, docent levensbeschouwing pabo Saxion in Deventer; werkt bij Echelon. Van Remundt schreef verschillende handboeken over levensbeschouwelijke communicatie en identiteitsontwikkeling in het (basis)onderwijs.}