Digitale rechtspraak kost kapitalen extra

Opnieuw loopt een ict-project van de overheid een peperdure vertraging op. De digitalisering binnen de rechtspraak gaat ten minste 20 miljoen euro meer kosten dan gepland, terwijl de kosten van het project eerder ook al flink stegen.

Tobias den Hartog 10-01-18, 06:00

Dat meldt de Raad voor de Rechtspraak, die in december een rapportage liet opmaken van het digitaliseringsproject. Door het plan moeten veel meer rechtszaken en bestuurlijke procedures digitaal worden afgehandeld, zodat er sneller en papierloos kan worden gewerkt.

Dit was aanvankelijk begroot op 60 miljoen euro, dat liep al uit naar 100 miljoen, verdubbelde vervolgens naar 200 miljoen en pakt nu dus nog eens 20 miljoen euro duurder uit. De kosten gaan vervolgens in 2019 waarschijnlijk nog een keer omhoog, maar met hoeveel kan de Raad voor de Rechtspraak nog niet zeggen. Overigens was een kostenbesparing binnen de rechtspraak juist een reden om het project op poten te zetten. Ooit werd zelfs een jaarlijkse besparingen van 266 miljoen verwacht vanaf 2020.

Complex

Het programma trekt een zware wissel op de voor de Rechtspraak beschikbare middelen
Raad voor de Rechtspraak

Dat het digitaliseringproject is mislukt, ontkent de Raad. ,,Er is al heel veel bereikt. Er wordt op een aantal gebieden al digitaal geprocedeerd en daar is de toegenomen efficiëntie en kostenbesparing ook te zien,’’ zegt een woordvoerster. ,,Maar we zien wel dat het complexer is dan werd verwacht en dat dit gevolgen heeft.’’

Het is nog onduidelijk hoe de rechtspraak de financiële tegenvallers gaat opvangen, nu het project om te digitaliseren binnen de rechtspraak ernstig is vertraagd. De Raad voor de Rechtspraak schat zelfs in dat de problemen tot een vertraging van ‘minimaal een jaar’ gaan leiden. Tot dusver kon de rechtspraak de kostenstijgingen zelf opvangen, maar sinds 2017 is het geld op, staat in de evaluatie te lezen. ,,Het eigen vermogen is negatief geworden.’’

Het probleem komt daarom op het bordje van minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) te liggen. ,,Voor 2019 en verder zal de Raad en het ministerie gezamenlijk gezocht worden naar een structurele oplossing,’’ schrijft de Raad voor de Rechtspraak. ,,Het programma trekt een zware wissel op de voor de Rechtspraak beschikbare middelen.’’

Hoopvol ontvangen

Het project werd alweer dik vijf jaar geleden juist hoopvol ontvangen. Nog altijd hoopt de Raad dat er bergen papier bespaard kunnen worden door met digitale zittingszalen te werken. Bovendien moeten kleine civiele zaken, zoals handelsgeschillen, ontslagzaken of huurgeschillen sneller worden kunnen afgehandeld voor de burger. En dat dit betaalbaar blijft.

In een aantal gevallen is het project overigens wel van de grond gekomen. Zo verlopen in twee rechtbanken – die van Gelderland en Midden-Nederland- al heel veel zaken digitaal. Zelfs simpelere strafzaken worden ook elders al digitaal aangebracht. Zelfs in ruim een meerderheid van de gevallen.

Toch is de vertraging groot en het project verre van op stoom, wordt ruiterlijk erkend.

Gepruts

Het is niet voor het eerst dat een automatiseringsprojecten van de overheid in de soep loopt. Sterker, in 2014 concludeerde een commissie dat er jaarlijks mogelijk tussen de 1 en 5 miljard euro wegvloeit uit de overheidskas door gepruts met ict-projecten. Zo draaide de modernisering van het bevolkingsregister onlangs nog op een debacle uit waarbij 90 miljoen euro was verkwist. Ook bij de Nationale Politie, het UWV en bij defensie werden ict-projecten vele malen duurder dan begroot.