Het hoogwater in Gelderland trekt veel bekijks: ‘De natuur heeft het overgenomen'

Hermelijntjes en reeën hupsten gisteravond zó over de dijk, op zoek naar een veiliger heenkomen in de Groenlanden. Vandaag ziet boswachter Thijmen van Heerde vooral mensen op de Erlecomsedijk in de Millingerwaard, het natuurgebied langs de Waal tussen Nijmegen en Duitsland. Veel uiterwaarden zijn volledig ondergelopen, de bordjes die normaal gesproken het wandelgebied markeren staan wat verloren te midden van al het water. Hier komt niemand meer binnen.

Maar ook de wat hoger gelegen delen van de uiterwaarden, zoals bij de Bisonbaai, zijn verboden terrein voor bezoekers. Van Heerde en zijn collega’s staan de hele dag bij de ingang van het gebied om mensen uit te leggen waarom ze niet naar binnen mogen. "De dieren vluchten naar de hoogste en droogste plekken, het zit hier vol met vossen, dassen, reeën, fazanten, hazen en andere dieren. Als er steeds mensen voorbijkomen, levert dat stress op en putten de dieren uit. We willen rust creëren."

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Begrip

Wie toch de uiterwaarden ingaat, riskeert een boete van 99 euro. "Ik heb er nog geen uit hoeven delen", zegt Van Heerde. "Er is veel begrip, meer dan een paar jaar geleden toen mensen nog weleens gewoon over de hekken sprongen."

Het publiek kan wel vanaf de dijken het machtige water bekijken, overal lopen en fietsen mensen met hun verrekijkers. Veel kikkers en muizen hebben het stijgende water niet overleefd. Dat levert een komen en gaan op van reigers, buizerds en andere vogels die hun feestmaal komen verorberen. Even verderop, bij Kekerdom, bivakkeren drie bevers bovenop hun burcht. "Hun huis is ondergelopen en hoewel ze goed kunnen zwemmen, willen ze het liefst droog zitten. Als het water nog hoger komt, klimmen ze gewoon in een boom" zegt Van Heerde.

Het water zal na het weekend inderdaad een nog hoger peil bereiken. Waarschijnlijk komt het hier tot bijna 15 meter boven NAP. In 1995 toen bewoners uit de Millingerwaard geëvacueerd moesten worden vanwege het hoogwater stond het nog zeker anderhalve meter hoger. Jan Coopman en Annelies Groot uit Kekerdom weten er alles van, zij werden met een boot opgehaald bij de Millinger Theetuin die ze op dat moment beheerden. "Het was een heel spektakel, gelukkig komt het nu niet zover. Mooi blijft het wel, het hoge water en de dieren die je anders niet ziet."

Meer ruimte

Het hoogwater is niet uniek. Deze waterstand komt gemiddeld zo eens in de tien jaar voor. Wel nieuw is dat het water op plekken komt waar het voorheen bewust werd buitengehouden, zoals in de Millingerwaard. Hier werd afgelopen voorjaar in het kader van Ruimte voor de Rivier de dam die het natuurgebied scheidt van de Waal doorgestoken. Door de hoge afsluiting te breken, kreeg het water veel meer ruimte. 

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Toen was het nog een klein watertje en kon je er prima wandelen, nu is de stroomgeul met vijf vingers uitgegroeid tot een uitgestrekt meer. "Wát een bak water, geweldig om te zien", zegt Van Heerde opgetogen. "Het is goed dat er dit soort maatregelen worden genomen. De natuur in de rivierdelta kan het prima aan en het maakt Nederland veiliger."

Doordat het water tijdelijk in de uiterwaarden wordt opgeslagen, stroomt het meer geleidelijk richting Noordzee. Zo zakt het waterpeil in de Waal 6 centimeter door de ingreep in de Millingerwaard. Door de Spiegelwaal bij Nijmegen zakt de waterstand nog eens 25 centimeter.

Van Heerde is vooral heel benieuwd hoe het gebied er straks uitziet als het water weer is gezakt. "Wij mensen hebben de geulen gegraven, nu heeft de natuur het overgenomen en straks kunnen we zien hoe de geulen zich definitief in het landschap hebben gevormd."

Lees ook: Drie vragen over de hoge waterstanden in de Nederlandse rivieren