Al sinds 2015 brengen Varkens in Nood en andere organisaties het consequent onder de aandacht van de NVWA: de luchtkwaliteit in veel varkensstallen is zo slecht dat 50 procent van de varkens chronisch longproblemen heeft. De NVWA neemt het stalklimaat nu ook serieus en gaat deze wetsovertreding vanaf dit jaar aanpakken.

stalklimaat
De luchtkwaliteit in veel varkensstallen is heel slecht | Foto: publiek domein

De NVWA heeft in een persbericht aangekondigd dat vanaf deze maand het stalklimaat in varkensstallen de volle aandacht krijgt. Uit een eerste pilot van de NVWA blijkt dat 25 tot 30 procent van de stallen nu niet voldoet. Als je dat omrekent, zal bij strikte handhaving het leven van zo’n 7 miljoen varkens per jaar sterk verbeteren. Mogelijk verdwijnt hierdoor één van de 120 misstanden in de varkenshouderij.

Wet
In de wet staat dat het stalklimaat niet schadelijk mag zijn voor de dieren. Toch weten we al jaren dat de lucht vaak zo slecht is dat de varkens er ziek van worden. Sinds de komst van de luchtwasser is dat zelfs nog verergerd; veel varkenshouders ventileren onvoldoende om te besparen op de hoge energiekosten. Toch werd er jarenlang niet gehandhaafd op stalklimaat. Het probleem? Er waren geen normen. De wet bevat een zogenaamde ‘open norm’: de lucht mag niet schadelijk zijn. Maar wie bepaalt wat schadelijk is? Hoe meet je slechte lucht? Wanneer leg je een boete op?

Verzoek tot handhaving
In oktober 2015 diende Varkens in Nood bij de NVWA een officieel verzoek in om te gaan handhaven. De normen voor handhaving moesten hoognodig vastgesteld worden en wie kan dat beter doen dan de NVWA zelf? Er zijn naar de mening van Varkens in Nood voldoende onderzoeken die aantonen wanneer er sprake is van een ongezond stalklimaat. Zo zijn te hoge gehaltes aan ammoniak (meer dan 20 ppm) en CO2 een duidelijke aanwijzing. Aan de varkens zelf kun je ook zien dat het mis is: rode tranende ogen zijn een duidelijk signaal dat de luchtkwaliteit ongezond voor ze is. Ook orenbijten is een duidelijke aanwijzing.

Straathof
Foto: Animal People Forum/flickr

Onderzoek Wageningen University & Research
In navolging van het handhavingsverzoek werd Varkens in Nood uitgenodigd om te komen praten met de NVWA. In de afgelopen twee jaar is Varkens in Nood steeds blijven hameren op het belang van controles op schone lucht om zo de levensomstandigheden van varkens te verbeteren. En met succes. De NVWA is het ermee eens dat het probleem aangepakt moet worden en de organisatie heeft nu de normen vastgesteld waar het stalklimaat aan moet voldoen. Het ministerie gaf onderzoekers van Wageningen University & Research de opdracht om een protocol op te stellen, dat de NVWA-inspecteurs in de stal kunnen uitvoeren. Dat protocol is vorig jaar opgeleverd en na een proefperiode kan het nu worden ingezet in alle stallen. Bijzonder goed nieuws voor de varkens!

Pilot 
En dat komt geen moment te vroeg. In de winter is het klimaat in varkensstallen nog ongezonder dan in de zomer, omdat er nu minimaal geventileerd wordt vanwege de kou. En uit een pilot in varkensstallen bleek maar weer de grote noodzaak om iets aan de slechte stallucht te doen: bij vleesvarkens werd in 30 procent van de gevallen de ammoniakwaarde overschreden, bij jonge biggen in 25 procent van de gemeten hokken. In 13,5 procent van de hokken hadden biggen door de slechte stallucht aan elkaars oren gebeten. Bij 20 procent van de metingen in vleesvarkens hadden de dieren last van geïrriteerde ogen. Het lijkt dus aannemelijk dat de wet in 20 tot 30 procent van de varkensstallen wordt overtreden.

stalklimaat
Foto: c@rljones/flickr

Arme dieren
Het is nauwelijks voor te stellen hoeveel miljoenen varkens in Nederland er dag in dag uit te lijden hebben onder de ongezonde omstandigheden waarin ze moeten leven. Mensen die korte tijd doorbrengen in een varkensstal met slechte lucht merken dat vaak direct aan hun longen. De slijmvliezen van varkens zijn net zo gevoelig als die van ons. Biggen vermijden het liefst ammoniakconcentraties van 6 ppm, maar in de stallen worden regelmatig waardes van 20 ppm gemeten. Zelfs waardes van 40 ppm zijn geen uitzondering. Pijnlijke ogen, longontsteking, orenbijten en andere klachten zijn het gevolg.

Het is een zege voor de Nederlandse varkens dat de NVWA hiertegen in actie komt. Het probleem zal hierdoor niet morgen opgelost zijn, maar de eerste grote stappen worden gezet. De varkenshouderij zal maatregelen moeten gaan treffen als ze boetes willen voorkomen.

Persbericht Varkens in Nood