Direct naar artikelinhoud
Commentaar

De rechtsstaat en de vrijheid van meningsuiting zijn het fundament onder de EU

Demonstranten bij het Britse parlement in Londen protesteren tegen een vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie.Beeld AFP

Nog dit jaar zal er duidelijkheid moeten komen over de wijze waarop Groot-Brittannië afscheid neemt van de Europese Unie. Die duidelijkheid verkrijgen wordt een heidens karwei, er bestaat nog niet eens een begin van overeenstemming over de onderlinge relatie na de Brexit. 

De achterblijvende leden van de Europese Unie wacht een opdracht die minstens zo belangrijk is: hoe kan de unie worden versterkt, zodat haar grote waarde voor de lidstaten en hun burgers behouden blijft.

De Europese landen slagen er al zeventig jaar in het politieke debat zowel in de landen zelf als tussen de landen onderling vreedzaam te voeren.

De economische waarde van de unie is daarbij eigenlijk niet eens de belangrijkste. Want wie de essentie van de EU probeert te omschrijven, focust al snel op het vreedzame karakter van de Europese samenlevingen. Zo wezen denkers als de Turkse auteur Orhan Pamuk en de Russische Nina Chroesjtsjov eerder in deze krant op het wereldwijde belang van de Europese poging om democratie, respect voor minderheden en vrijheid van meningsuiting stevig te verankeren. De Europese landen, die onderling sterk verschillen met hun uiteenlopende tradities en culturen, slagen er inmiddels al zeventig jaar in het politieke debat zowel in de landen zelf als tussen de landen onderling vreedzaam te voeren.

Onderhoud

Dat vreedzame debat is niet vanzelfsprekend, het Europese huis heeft voortdurend onderhoud nodig. Over de basisprincipes waarop de EU is gestoeld, moet daarom overeenstemming blijven bestaan, wil de unie als unie blijven opereren. Het is vooral daarom dat de huidige discussie over grondrechten in Europa zo belangrijk is. Het is volstrekt terecht dat de ontwikkelingen in landen als Polen en Hongarije, waar de rechtsstaat zwaar onder druk staat, sterk vanuit de andere lidstaten wordt bekritiseerd.

Een stevige rechtsstaat en een goed geborgde vrijheid van meningsuiting vormen het fundament waarop de unie rust, concludeerde minister Zijlstra van buitenlandse zaken vorige week. Ook hij beseft dat de EU veel meer is dan een vorm van economische samenwerking alleen, en dat valt te prijzen. Alle gesprekken over de taakverdeling tussen Brussel en de lidstaten – iets waarover de lidstaten zich komend jaar ook moeten buigen – blijven zonder waarde als het fundament niet op orde blijft.

Brexit

Het wordt dan ook een cruciaal jaar voor de EU. Niet alleen vanwege de Brexit, vanwege de enorme impact en de economische en politieke onrust die deze kan veroorzaken. Maar vooral ook vanwege de noodzaak de kwetsbaarheden bij de resterende EU-leden onder ogen te zien en te repareren.

De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.

Lees hier meer commentaren