Direct naar artikelinhoud

Donald Trump sluit het jaar af met een interview vol leugens

De Amerikaanse president Donald Trump in zijn Oval Office.Beeld EPA

In een van zijn golfclubs in Florida sloot president Donald Trump het publicitaire jaar af met een interview aan de New York Times. En binnen in het restaurant vlogen de onwaarheden even vrolijk rond als de golfballen buiten.

Het is ondertussen geen verrassing meer, maar het blijft fascinerend hoe vaak en gemakkelijk de president van de Verenigde Staten de situatie verfraait, de waarheid geweld aandoet, met de feiten een loopje neemt, voluit fantaseert of – steeds meer media schrijven het gewoon – liegt. In het interview met de New York Times telden de feitencontroleurs van de Washington Post er 24, gedebiteerd in een gesprek van 30 minuten.

Er zijn een paar categorieën in te ontdekken. Een aantal daarvan gingen natuurlijk over het grote pijnpunt van Trumps eerste jaar, het onderzoek naar de eventuele samenspanning van zijn campagne-organisatie met de Russen. Volgens Trump 'is het bewezen dat er geen samenspanning was' (waar en wanneer dat bewijs geleverd is, weet niemand). 'Bijna elke Democraat' vindt dat ook (dat moet een andere Democratische partij zijn dan de partij die hem in het Congres tegenspel probeert te bieden).

De zenuw die het Rusland-onderzoek raakt, is Trumps trots op zijn verkiezingsoverwinning. Hij heeft vaak gezegd dat die overweldigend was, terwijl het juist met een neuslengte verschil gebeurde: 40.000 anders beslissende kiezers in drie staten hadden Hillary Clinton president gemaakt. De troostprijs die Clinton in 2016 won, een meerderheid van het totale aantal stemmen in het land, heeft Trump eerder ontkend met verwijzing naar miljoenen stemmen die illegaal zouden zijn uitgebracht.

Banen

In het interview met de New York Times kiest hij een andere invalshoek: Clinton zou, dom genoeg, vooral campagne hebben gevoerd om die 'popular vote' te winnen. Terwijl hijzelf natuurlijk zo slim was om campagne te voeren in de staten die ertoe deden voor het alles bepalende kiescollege. Dat laatste veronderstelt dat Clinton na een leven lang in de politiek te hebben gezeten nog steeds geen idee had hoe verkiezingen in de VS werken.

Een derde thema was het heilzame effect van Trumps beleid dat al na een jaar zichtbaar is. “Ik heb de kolenmijnbouw gered, ik heb de banen geschapen. Je weet dat het nu fantastisch gaat in West-Virginia.” Maar in de kolensector in het hele land zijn er dit jaar maar 900 banen bijgekomen, en die mijnwerkers moeten daarvoor niet de president dankbaar zijn, maar de gestegen gasprijs, die er voor zorgt dat kolencentrales weer wat concurrerender zijn geworden.

In de kolensector in het hele land zijn er dit jaar maar 900 banen bijgekomen, en mijnwerkers moeten daarvoor niet de president dankbaar zijn

Informatief kun je een interview met Trump dus nauwelijks noemen – en toch behoren die vraaggesprekken tot de belangrijkste gebeurtenissen in de Amerikaanse politiek. Want ze laten zien, telkens weer, dat Trump in denken en doen lichtjaren verwijderd is en blijft van wat tot nu toe gebruikelijk was in de Amerikaanse politiek. Hoe andere politici daarop reageren, en hoe media van links tot rechts erover berichten, zegt iets over hoe die politieke cultuur zich zal ontwikkelen – en dat is, schrijft Michael Grunwald in Politico, misschien wel de belangrijkste nalatenschap van Donald Trump.

Belangrijke president

Trump zal een zeer belangrijke president blijken, denkt Grunwald. Nog is er in Amerika of in de wereld weinig veranderd door zijn toedoen, maar de komende jaren wordt dat anders, op terreinen als immigratie en klimaatbeleid. De belangrijkste gevolgen ziet Grunwald echter opdoemen in de politieke cultuur van Amerika: "De kant van president Trump waar we het meeste van gaan merken is zijn onvermoeibare opblazen van normen: normen van eerlijkheid, fatsoen, veelkleurigheid, strategie, diplomatie en democratie, normen van wat presidenten worden verondersteld te zeggen en doen wanneer de wereld toekijkt en wanneer ze dat niet doet."

Het is kortzichtig, vindt Grunwald, te denken dat het wel weer voorbijgaat omdat over drie of anders toch over zeven jaar dat 'onpresidentiële' staatshoofd het Witte Huis weer verlaat . "Hij is per definitie presidentieel. De normen die hij opblaast, zijn per definitie niet langer normen. Zijn onvoorspelbare gedrag is niet normaal, maar het is onvermijdelijk normaal aan het worden, een voorspelbaar onvoorspelbaar element in ons politieke landschap. Dit is hoe wij nu leven, elke ochtend op onze telefoon kijkend in wat voor stemming onze president is."

Trump is per definitie presidentieel. De normen die hij opblaast, zijn per definitie niet langer normen
Michael Grunwald

Natuurlijk was de Amerikaanse politiek voor de komst van Trump geen brave schoolklas. Lage listen en keiharde leugens zijn altijd wapens geweest in de strijd om zetels, macht en geld. Maar de normen waren er wel en wie zich er al te ver van verwijderde, kon door collega's of door de media, en eens in de zoveel tijd door de kiezers, terechtgewezen worden. Nadat Trump aantrad, stelt Grunwald vast, lijkt dat niet meer te werken. Verreweg de meeste Republikeinen in het Congres zwaaien hem in het openbaar lof toe, wat ze binnenskamers ook over hem zeggen. En daarmee wordt zijn normverlating door hen afgezegend.

Jijbak

Veel van die Republikeinen zullen dat rechtvaardigen met de gedachte dat het beter voor het land is aan de macht te blijven, desnoods met een president die erop los liegt. Het alternatief is een politiek gevecht dat misschien wel nobel is, maar mogelijk eindigt met een Democratisch Congres in 2019 en een Democratische president in 2021.

En trouwens, op hun beurt zijn de Democraten in die strijd al helemaal niet nobel, schrijft de conservatieve auteur David French, totaal geen vriend van Trump overigens, in de National Review Want als je die hoort klagen over de normloosheid van Trump, denk dan ook even terug aan hun verdediging van president Bill Clinton, die het nodige met een stagiaire bleek te hebben uitgehaald en er meineed over pleegde.

De Democraat loog onder ede, de Republikein liegt 24 keer in een half uur

Het is wat flauw, geeft French toe, om bij kritiek op de een over de fouten van de ander te beginnen (het Amerikaanse woord voor 'jijbak' is 'whataboutism'). Maar ondertussen doet hij het wel, en dat is even terecht als ontmoedigend. De Democraat loog onder ede, de Republikein liegt 24 keer in een half uur. Het in ere herstellen van de normen in Washington zal het werk moeten zijn van de twee partijen samen. Maar het is lang geleden dat die elkaar zoiets belangrijks toevertrouwden.

Lees ook: 
- Tijdens Trumps campagne voor de presidentsverkiezingen dook framingkenner Hans de Bruijn in van de retoriek van The Donald. 'Trump heeft telkens dezelfde boodschap: anderen zijn slimmer dan de VS.'
-  Trump betrappen op een leugen: het is eigenlijk te gemakkelijk. Al lijken zijn leugens eerder gewoonte dan strategie.