Halbe Zijlstra: ‘Landen met een zwakke rechtstaat ondermijnen de EU'
Grondrechten in Europa zijn essentieel voor het voortbestaan van de EU, zegt minister Zijlstra in NRC Handelsblad.
Als Oost-Europese landen niet zorgen voor een stevige rechtstaat en vrijheid van meningsuiting, kan de Europese Unie op termijn uiteen vallen. Met die waarschuwing kiest minister van buitenlandse zaken Halbe Zijlstra aan het begin van zijn ambtstermijn voor een scherpe lijn richting enkele probleemgevallen binnen de EU.
Opvallend is dat de minister in een interview met NRC Handelsblad direct uithaalt naar een vijftal landen. De Hongaarse premier Viktor Orbán geldt al jarenlang als zorgenkind en de Europese Commissie begon eerder deze maand een strafprocedure tegen Polen, maar Zijlstra noemt ook Bulgarije, Roemenië en Kroatië.
Nederland houdt al jarenlang tegen dat Bulgarije en Roemenië, die sinds 2007 bij de EU horen, ook tot de Schengenzone toetreden.
Schengenzone
Nederland houdt al jarenlang tegen dat Bulgarije en Roemenië, die sinds 2007 bij de EU horen, ook tot de Schengenzone toetreden. Volgens Nederland moeten zij eerst iets doen aan de corruptie in hun rechtssysteem. Ook Kroatië, dat in 2013 EU-lid werd, zou graag tot Schengen toetreden.
Met zijn uitspraken maakt Zijlstra duidelijk dat Nederland de criteria niet wil versoepelen. De Commissie oordeelde vorig jaar ook dat corruptie en georganiseerde misdaad een groot probleem blijven in Bulgarije. In Roemenië probeert de regering meer controle over de rechtspraak te krijgen nadat tientallen politici wegens corruptie veroordeeld zijn.
Uitbreiding van de EU
De kritiek van Zijlstra op Bulgarije en Roemenië is ook een schot voor de boeg in de discussie over uitbreiding van de EU. Voorzitter van de Europese Commissie Juncker zei bij zijn aantreden in 2014 dat hij in zijn termijn van vijf jaar geen uitbreiding met kandidaat-leden Servië en Montenegro verwachtte. De komende zes maanden is Bulgarije het voorzittersland van de EU, en de regering in Sofia wil die tijd gebruiken om uitbreiding van de EU voor na 2019 op de agenda te zetten.
Maar voor het zover is, dient er nog flink wat gebeuren, zo blijkt uit evaluaties van de Europese Commissie. In Montenegro blijft bijvoorbeeld de persvrijheid een probleem en in Servië bemoeit de politiek zich nog steeds met de rechtspraak. De lijn van Zijlstra is dan ook duidelijk. De EU moet eerst het eigen huis op orde brengen, voordat de EU het lidmaatschap van nog meer landen met een fragiele rechtstaat aankan.